بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها؛ علائم، روش تشخیص و درمان - جعبه مهر

معمولا سلیاک در بچه ها در سنین 2 تا 3 سالگی تشخیص داده می گردد. اما چگونه تشخیص دهیم که کودک ما مبتلا به سلیاک است؟

متأسفانه تشخیص این بیماری کار سختی است. اما نشانه های خاصی وجود دارد که در صورت مشاهده آنها، بایستی مساله را با پزشک در میان بگذارید. به ویژه اگر در خانواده سابقه بیماری سلیاک وجود دارد، احتمال ابتلای کودک به آن بسیار بالاست. سلیاک یک بیماری ژنتیکی است که می تواند از پدر و مادر به کودک منتقل گردد.

در صورتی که مطالعه اطلاعات خاصی درباره بیماری سلیاک در نوزادان مد نظر شماست، با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست زیر، به موضوع دلخواه خود برسید.

• نشانه های بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها
• تشخیص بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها نوپا
• درمان سلیاک با رژیم غذایی فاقد گلوتن
• غذا های فاقد گلوتن برای نوزادان و بچه ها نوپا

علائم بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها

علائم بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها نوپا عبارتند از:

• نارسایی در رشد، عدم افزایش وزن و حتی کاهش وزن کودک
• معده (باد کردن شکم)
• تحریک پذیری گوارشی
• خستگی زیاد

نارسایی در رشد؛ علامت شایع سلیاک در نوزادان

بیشتر مردم، اسهال را اولین نشانه بیماری سلیاک می دانند. بیشتر مبتلایان به سلیاک در هنگام مراجعه به پزشک از اسهال شکایت می کنند. اسهال در نوزادان و بچه ها نوپا منجر به شرایطی می گردد که آن را نارسایی در رشد می نامیم. بدین معنی که وزن کودک افزایش نمی یابد و به سرعت همسالانشان رشد نمی کند. بچه های که با نارسایی در رشد مواجهند، وزنشان 20 درصد کمتر از وزن ایده آل برای قدشان است و دور سرشان نیز کوچکتر است.

این بچه ها ممکن است در ابتدا رشد طبیعی داشته باشند، سپس فرایند رشدی آن ها کند و حتی متوقف گردد و نهایتا شروع به کاهش وزن کنند.

علاوه بر کاهش رشد، بچه های که با نارسایی در رشد مواجهند، ممکن است نقاط عطف رشدی خود، مانند توانایی غلت زدن، نشستن، ایستادن و راه رفتن را از دست بدهند و کسب مهارت های ذهنی و اجتماعی در آنها به تاخیر بیافتد.

تشخیص نارسایی در رشد نوزاد، به این معنی نیست که کودک مبتلا به بیماری سلیاک است. در واقع دلایل دیگری نیز وجود دارد که باعث تاخیر در رشد و عدم وزن گیری نوزاد می گردد. اما نارسایی در رشد، اغلب نشانه اصلی سلیاک در نوزادان و بچه ها نوپا است، بنابراین بهتر است این احتمال را با پزشک متخصص کودک در میان بگذارید تا او اقدامات لازم را انجام دهد.

تورم و درد در ناحیه شکم نوزادان مبتلا به سلیاک

در برخی موارد، نارسایی در رشد تنها علامت بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها است. اما علائم احتمالی دیگری نیز وجود دارد که در برخی از آنها دیده می گردد.

برای نمونه، برخی از نوزادان و بچه ها مبتلا به سلیاک، معده متورمی دارند و شکم آن ها به مراتب بزرگتر از شکم فربه و طبیعی یک کودک سالم است. همچنین برخی از بچه ها دچار دل درد می شوند که گریه و ناراحتی آن ها را به دنبال دارد و تعیین دقیق محل دردناک برایشان سخت است.

نوزاد یا کودک نوپایی که مبتلا به بیماری سلیاک است، ممکن است دچار اسهال مزمن یا یبوست نیز گردد، اگرچه مطالعات پزشکی نشان می دهد این نشانه در بزرگسالان بیش از بچه ها دیده می گردد.

تشخیص بیماری سلیاک در نوزادان و بچه ها نوپا

اگر پزشک متخصص بچه ها، احتمال ابتلا به سلیاک را بدهد، درخواست انجام آزمایش خون می کند. جواب آزمایش خون تشخیص قطعی بیماری سلیاک نیست، تنها احتمال ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری را تعیین می کند. بر اساس جواب آزمایش خون، پزشک برای تشخیص قطعی بیماری درخواست اندوسکوپی می کند.

در اندوسکوپی، پزشک از پوشش داخلی روده نمونه برداری می کند و به دنبال نوعی از آسیب روده ای به نام آتروفی ویولون (villous atrophy) که در بیماران مبتلا به سلیاک یافت می گردد، می گردد. اگر چه آزمایش خون می تواند راهنمای خوبی در جهت تشخیص سلیاک باشد، اما اندوسکوپی تنها راه تشخیص قطعی بیماری سلیاک است. پیش از انجام اندوسکوپی برای کودک، با پزشک متخصص بچه ها مشورت کنید تا از ضرورت انجام آن آگاه شوید.

درمان سلیاک با رژیم غذایی فاقد گلوتن

رژیم غذایی فاقد گلوتن به نوزادان و بچه ها مبتلا به سلیاک کمک می کند تا رشد طبیعی خود را بازیابند و افزایش وزن را از سر بگیرند. خوشبختانه مواد غذایی خوشمزه و طبیعی بسکمک وجود دارند که بدون گلوتن هستند! میوه ها و سبزیجات تازه، گوشت مرغ و ماهی همگی فاقد گلوتن هستند.

همچنین بسکمک از مواد خوراکی فاقد گلوتن مانند نان، غلات، پنکیک، ناگت مرغ و حتی خمیر پیتزا نیز در فروشگاه ها وجود دارند. تنها کافی است به برچسب فاقد گلوتن (gluten-free) بر روی بسته بندی توجه کنید.

علاوه بر این، انواع مختلفی از غلات، آرد و نشاسته وجود دارند که به طور طبیعی دارای گلوتن نیستند و می توانند در رژیم غذایی بچه ها مبتلا به سلیاک مورد استفاده قرار گیرند. برخی جایگزین های فاقد گلوتن آرد سفید عبارتند از:

• برنج قهوه ای و برنج سفید
• گندم سیاه
• آرد بادام
• آرد نارگیل
• ذرت
• نشاسته ذرت
• گوارگام (صمغ گوار)
• ارزن
• آرد نخود
• آرد سیب زمینی
• سیب زمینی
• کینوا
• آرد سویا

غذا های فاقد گلوتن برای نوزادان و بچه ها نوپا

همانگونه که پیش از این گفته شد، داشتن یک رژیم غذایی فاقد گلوتن برای بچه ها مبتلا به سلیاک ضروری است. بایستی با توجه به سن کودک، انتخاب های مناسبی برای تغذیه در اختیار او قرار دهید.

نوزادان

در صورت تغذیه با شیر مادر: اگر به نوزاد مبتلا به سلیاک شیر مادر می دهید، بایستی رژیم غذایی شما در دوران شیردهی فاقد گلوتن باشد.

در صورت تغذیه با شیر خشک: اگر نوزاد مبتلا به سلیاک، از شیر خشک تغذیه می کند، شیر خشکی برای او تهیه کنید که فاقد گلوتن باشد.

بچه ها نوپا

برای تنظیم رژیم غذایی فاقد گلوتن برای بچه ها نوپا بایستی با پزشک کودک و متخصص تغذیه مشورت کنید، تا برنامه ای مغذی و سالم برای او داشته باشید.

میان وعده های سالم فاقد گلوتن

• انواع میوه ها و سبزیجات خرد شده یا پوره شده مانند آووکادو، موز، هلو، پوره سیب زمینی یا سیب زمینی شیرین
• برنج پخته و نرم شده (از برنج های فاقد گلوتن استفاده کنید)
• سس سیب یا کمپوت سیب خانگی
• تخم مرغ پخته یا نیمرو
• ماکارونی بدون گلوتن
• پنکیک بدون گلوتن
• کلوچه و مافین فاقد گلوتن مانند مافین کدو سبز یا کدو تنبل
• حمص (هوموس)

نکته مهم: از دادن مواد غذایی که خطر خفگی به دنبال دارند، مانند دانه های انگور و هات داگ به بچه ها نوپا اجتناب کنید.

سخن آخر

اگر تصور می کنید نوزاد یا کودک نوپای شما مبتلا به بیماری سلیاک است، مساله را با پزشک متخصص بچه ها در میان بگذارید. پزشک با بررسی نمودار های رشدی کودک، احتمال ابتلای او به سلیاک را می سنجد. همچنین سوالاتی پیرامون زمان شروع غذای کمکی دارای گلوتن برای نوزاد و علایم جسمی او می پرسد. نیازی به حذف گلوتن از رژیم غذایی کودک تا زمانی که تشخیص قطعی بیماری داده نشده، نیست.

اگر پزشک بیماری سلیاک را در کودک تشخیص داد، بایستی یک رژیم غذایی فاقد گلوتن برای او در نظر بگیرید. با تغییر رژیم غذایی رشد او فرایند طبیعی خود را باز خواهد یافت و شاد تر و پر انرژی از قبل خواهد بود.

اگر نسبت به عدم وزن گیری نوزاد یا کودک نوپایتان نگران هستید، علائم حساسیت به گلوتن را در او بررسی کنید و در صورت وجود آن، مساله را با پزشک درمیان بگذارید. تجربیات و پرسش های خود را در مورد بیماری سلیاک در نوزادان، از طریق بخش نظرات و پرسش ها با کارشناسان و خوانندگان خبرنگاران به اشتراک بگذارید.

برگرفته از: verywellhealth و beyondceliac