دوران ولخرجی و عقد قراردادهای میلیارد دلاری تسلیحاتی عربستان بسر آمده ، دو تهدید اصلی فراروی آل سعود - جعبه مهر

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، عبدالباری عطوان تحلیلگر برجسته دنیا عرب در سرمقاله امروز روزنامه فرامنطقه ای رای الیوم به آنالیز اوضاع اقتصادی عربستان سعودی به ویژه پس از افشاگری اخیر وزیر دارایی آن درباره تدابیر سختگیرانه ای که حکومت متبوعش اتخاذ خواهد نمود، پرداخته است.

عطوان طبق معمول مقاله خود را با طرح چند سوال در تیتر آن شروع نموده است: منظور وزیر دارایی عربستان سعودی، زمانی که درباره تدابیر شدید و دردناک سخن گفت، چیست؟ اقتصادیات های جدید و بیکاری بالا در میان شهروندان و خاتمه دولت شکوفا و غنیّ در راه است؟ آیا بعد از مکالمه تهدیدآمیز و بی شرمانه ترامپ با شاهزاده بن سلمان، ائتلاف سعودی- آمریکایی به خاتمه رسیده است؟ آیا افشاگری ها درباره اصلاحات پیش رو، کشتی را از غرق شدن نجات خواهد داد؟

عطوان نوشت: کم سابقه است که یک مسئول ارشد سعودی شفافیت مطلق داشته باشد و به مردم این کشور حقایق را کامل بیان کند، کاری که محمد الجدعان وزیر دارایی این کشور عصر دیروز در گفت وگو با تلویزیون العربیه درباره اوضاع اقتصادی و اقتصادی کشور انجام داد.

اظهارات الجدعان زمانی که گفت: اقداماتی شدید و دردناک در تعامل با پیامدهای ویروس کرونا اتخاذ خواهیم کرد و کاهش چشمگیر در هزینه های بودجه و اجرای کُند بعضی پروژه های دولتی از جمله پروژه های عظیم برای کاهش هزینه ها لازم است، خیلی شفاف و در عین حال تکان دهنده بود، و او برای نخستین بار تصمیم برای اخذ وام 60 میلیارد دلاری و برداشت 32 میلیارد دلار از ذخایر ارزی برای جبران کسری بودجه کنونی، که به 112 میلیارد دلار خواهد رسید را فاش کرد.

وزیر دارایی سعودی، ولی، نگفته که دولت متبوعش برای مواجهه با این بحران جدی اقتصادی چه اقدامات سختگیرانه و دردناکی- که در تاریخ پادشاهی این کشور از زمان تاسیس طی 80 سال پیش بی سابقه است- اتخاذ خواهد نمود ولی انتظار می رود حکومت رانت خوار خاتمه یابد و شهروند سعودی عظیم ترین قربانی آن خواهد شد خواه به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم.

وقتی حکومت سعودی از زبان وزیر دارایی خود اعلام می نماید که هزینه ها را کاهش و بعضی پروژه های عظیم را متوقف خواهد نمود این بدان معناست که چرخه اقتصاد آن در شرایط انقباضی واقع شده است و میانگین بیکاری آن بالاتر می رود و چه بسا حقوق ها کاهش یابد و قیمت خدمات عمومی و کالاهای اساسی مانند آب، برق و بهداشت و همچنین آموزش و پرورش افزایش یابد و اقتصادیات بر درآمد اعمال گردد و اقتصادیات بر ارزش افزوده نیز افزایش یابد و بر تعرفه ها نیز به منظور افزایش درآمدهای دولت و کاهش کسری بودجه افزوده می گردد.

بحرانی که بیشتر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و به ویژه عربستان سعودی با آن روبه رو است این است که درآمدهای نفتی شان به کمتر از نصف و درآمدهای غیرنفتی شان نیز به دلیل سیاست های بسته شدن در چارچوب تدابیر مهار شیوع ویروس کرونا کاهش پیدا نموده است. از این رو، ارزش سهام عربستان سعودی امروز به بیش از 6.8 درصد کاهش یافته است و موسسه اعتبارسنجی مودیز چشم انداز عربستان سعودی را از حالت پایدار به منفی کاهش داده است.

دوران رونق اقتصادی و ولخرجی ها و اختصاص صدها میلیارد دلار برای انعقاد قراردادهای تسلیحاتی و درگیر شدن در تامین اقتصادی جنگ ها در یمن، سوریه و لیبی تمام شده و غیرقابل بازگشت است که این امر، تاثیری منفی بر موقعیت رهبری سیاسی و اقتصادی عربستان سعودی در دنیا عرب و دنیا اسلام خواهد گذاشت.

عربستان سعودی در حال حاضر با دو تهدید جدی روبه روست نخست: احتمال ورشکستگی و تبدیل آن از کشوری طلبکار به کشوری بدهکار و همزمان کم شدن ذخایر اقتصادی آن و کاهش سریع بهای نفت، و دوم: فروپاشی روابطش با همپیمان عظیمش، ایالات متحده آمریکا.

رهبری سعودی در ارزیابی هایش درباره شرایط دنیای نفت دچار اشتباه شده است؛ نخست در سال 2014 زمانی که با تحریک آمریکا بازارهای دنیا را با مقادیر زیادی از نفت غرق کرد تا به اقتصادهای روسیه و ایران ضربه بزند؛ امری که باعث کاهش بهای هر بشکه نفت از 110 دلار به زیر 30 دلار شد، و بار دوم زمانی بود که برای اقتصادیدن بینی روسیه و ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری آن، که با درخواستش برای کاهش فراوری مخالفت کرد، وارد جنگ نفتی شد و بازارها را با نفت پُر کرد و آن را به بهای ناچیزی فروخت؛ شرایطی که باعث فروپاشی کامل قیمت ها و رسیدن آن به زیر صفر در اواخر ماه گذشته شد.

موضوعی که رهبری سعودی نمی داند این است که با کاهش بهای نفت به نرخ هایی که طی 20 سال یا بیشتر در آن شرایط قرار نداشت، مهم ترین سلاح خود، یعنی بازده اقتصادی را از دست می دهد. دنیا غرب به عربستان سعودی به عنوان یک گاو شیده نگاه می نماید و به امید انعقاد قراردادهای تسلیحاتی، همیشه در کوشش برای جلب دوستی اش و تامین اقتصادی جنگ ها و سرپوش گذاشتن به موارد نقض حقوق بشر است.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به درجه ای از بی شرمی رسیده که محتوای گفت وگوی تلفنی اش با شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و حاکم فعلی این کشور پادشاهی را فاش کرد که طی آن، او را تهدید نموده است در صورتی که جنگ نفت را متوقف نکند و فراوری را فورا کاهش ندهد، تمامی نیروهای آمریکایی از پایگاه های سعودی(3 هزار سرباز) به همراه تمام تجهیزات شان عقب نشینی خواهند کرد و چتر محافظت از این کشور را برخواهد چید.

ائتلاف آمریکایی- سعودی یک جاده یک طرفه است یعنی از ریاض به واشنگتن، به عبارتی بهتر از درآمدهای اقتصادی عربستان سعودی به خزانه آمریکا به وسیله قراردادهای تسلیحاتی و سرمایه گذاری هایی که از اقتصاد آمریکا حمایت و فرصت های شغلی برای بیکاران آمریکایی ایجاد می نماید، و اگر شیر سعودی خشک گردد این ائتلاف حتما از بین خواهد رفت.

گزارش های سعودی این روزها حاکی از آن است که این دولت در آستانه انجام اصلاحات برای بهبود کارنامه سیاه خود در زمینه حقوق بشر دارد به ویژه این که بعد از ترور وحشیانه جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد و قتل بیش از 100 هزار یمنی در جنگ جاری علیه یمن بسیار آسیب دیده است. این گزارش ها همچنین حاکی از آن است که به عنوان مقدمه ای برای معرفی این اصلاحات، مجازات شلاق لغو و اجرای حکم اعدام دو مجرم نوجوان متوقف می گردد.

ارزیابی ما این است که این اصلاحات، تجملی و زینتی است و جوابگوی شرایط مطلوب داخلی و خارجی نخواهد بود و اگر چند سال پیش انجام می شد شاید مقبول واقع می شد ولی الان شرایط فرق نموده است و جنایت ها گسترده تر شده است.

مهم ترین سوالی که در حال حاضر مطرح می گردد، این است که: عربستان سعودی برای شهروندان خود در ازای این اقدامات شدید و دردناک که الجدعان، وزیر دارایی اش از آن اطلاع داد و ممکن است بر شرایط معیشت آنها تاثیر بگذارد، چه چیزی تقدیم خواهد نمود؟