فایده نقد ادبی چیست و در ایران چه جایگاهی دارد؟ - جعبه مهر

اسماعیل امینی نویسنده کشورمان، در گفت وگو با خبرنگار ، در خصوص جایگاه و کیفیت نقد ادبی در ایران، گفت: نقد ادبی صورت های مختلفی دارد؛ یک صورتش رسانه ای و روزنامه ای است که با زبان ساده تری برای مخاطب عمومی نوشته می شود و می تواند تحلیل و تفسیر آثار ادبی را برای کسانی که در ادبیات تخصصی ندارند، معرفی کند. صورت دیگر نقد ادبی علمی و دانشگاهی است؛ این نقد براساس نظریه و محتوی آن دارای مباحث علمی است و وظیفه اصلی آن دسته بندی آثار ادبی است.

امینی با اشاره به تفاوت نقد ادبی در میان نویسندگان گذشته نسبت به نویسندگان معاصر، گفت: تکیه نقد در فرهنگ گذشته ما محتوایی، زمانی و حتی دسته بندی و ارزش گذاری آثار ادبی هم بر اساس ارزیابی محتوایی و زمانی بوده است.

وی اضافه نمود: نقد ادبی پدیده جدید و گسترده ای است به دلیل آنکه مستلزم انشاء در رسانه هاست و اگر رسانه نباشد، نقد فقط منحصر به محافل خاص ادبی است.

این نویسنده در خصوص تفاوت بین نظریه و نقد ادبی، بیان نمود: نظریه ادبی در تلاش است تا مشترکات آثار ادبی را چه در زمینه آفرینش و چه در زمینه ارتباط مخاطب پیدا کرده و به دسته بندی آن ها بپردازد. محک زدن آثار ادبی فقط بر اساس نظریه ادبی نیست؛ گاهی طبق نظریه های فلسفی، زبان شناسی است و همچنین محک زدن آثار بر اساس نقد ادبی مرتبط با نظریه های آفرینش ادبی است.

امینی با اشاره به آموزش نقد ادبی در میان نویسندگان، گفت: نقد ادبی به دلیل آنکه کاملاً کار ادبی است، آموزش دادنی است تا بتوانیم منتقدان خوبی پرورش دهیم.

امینی در خصوص اینکه نقد ادبی دچار رکود شده است، بیان نمود: نقد ادبی در حال رکود نیست؛ اما مانند چیز های دیگر که رونق دارند و توجه را جلب می کنند جنس تقلبی آن هم وجود دارد. شعر هم توجه جلب می کند اما نمونه تقلبی، مصنوعی و سطحی آن مثل چیز های دیگر وجود دارد. شعر، طنز و ترانه تقلبی بسیار زیاد وجود دارد؛ در واقع هر چیزی که مشتری داشته باشد طبیعی است که نوع تقلبی و شلخته اش رایج شود، متاسفانه نقد ادبی سطحی و تقلبی هم زیاد است.

این نویسنده با اشاره به فواید نقد ادبی، گفت: نقد ادبی دو فایده بزرگ دارد؛ یکی در خصوص یادآوری به مولف مبنی بر میزان خلاقیت، جدید بودن و تکرار کار گذشتگان که این کار راه را به نویسنده نشان می دهد که از سردرگمی درآید تا کار خودش را تکرار نکند و یا کار خلاقانه دیگران را دنبال نکند. چنانکه ما امروزه چند ناشر پرکار و پر فروش داریم که تجربه های تکراری دوره های افول سبک هندی را در شعر تکرار می کنند، تازه فکر می کنند کار خلاقانه ای انجام داده اند در حالی که چنین چیزی قبلا اختراع و کهنه شده و الان هیچ فایده ای ندارد.

وی در ادامه اضافه نمود: یک فایده خیلی مهم طبقه بندی علمی و منطقی آثار ادبی است؛ یعنی نویسنده به خواننده اثر می گوید چه مقدار با اثر خلاق، دسته اول و جدی روبرو است یا این کار چه قدر تکرار گذشته است.

امینی در خصوص نبود رویکرد جدی به نقد ادبی، گفت: همیشه با جدیت به نقد ادبی پرداخته شده است. منتهی تصور کنید نقد هم مثل شعر و رمان مخاطب گسترده داشته باشد یا مثل کتاب های پرفروش و پررون. اما این تصور درستی نیست به دلیل اینکه کار نقد علمی است و مخاطب خاص دارد.

وی گفت: طبیعی است که کتاب های علمی به اندازه داستان، رمان و شعر مخاطب ندارند؛ البته یک جنس از نقد ادبی در رسانه های ما رایج شده است که فقط جنسش ادبی است، یعنی حرف های دورهمی و بسیاری از حرف های غلط و نامفهوم را به عنوان نقد ادبی به مخاطب عرضه می کند.

امینی در پایان گفت: از نظر من ادبیاتی که در دانشگاه تدریس می شود باید تقسیم بندی و تخصصی شود. مثلا ما باید در سرتاسر دانشگاه های داخل کشور کارشناس ارشد نقد ادبی یا کارشناس ارشد ویراستاری داشته باشیم؛ این کار بسیار مفید و سودمند خواهد بود، اما در مجموع آن 4 واحد ادبیاتی که بچه ها از کارشناسی تا دکتری در دانشگاه پاس می کنند خیلی کمکی به رشد نقد ادبی به صورت علمی و موفقیت آمیز نخواهد کرد.

namasho.com: نماشو، طراحی سایت، سئو، چاپ و طراحی گرافیکی را به ما بسپارید.