مصائب بچگانه بیماری - جعبه مهر

در سالن عظیم مستطیل شکل، بچه ها بالباس ها و لهجه های متنوع نشسته اند به انتظار. یکی اهل رشت است و آن یکی اهل تبریز، انگار که در یک جشنواره محلی با حضور تمام فرزندان ایران زمین شرکت نموده باشید.

اینجا اما سالن انتظار اورژانس یکی از بیمارستان های بچه ها شهر تهران است، یکی از پنج بیمارستان بچه های که در پایتخت قرار گرفته است، از معدود بیمارستان های مخصوص بچه ها در کشور.

حقیقت این است که تعداد بیمارستان های تخصصی بچه ها اندک است و حدود 19 بیمارستان مخصوص بچه ها در کشور وجود دارد.

شاید به خاطر همین است که به گفته رضا شروین بدو، رئیس مرکز طبی بچه ها تهران، حدود 70 درصد مراجعان به این مرکز از خارج تهران است، از شهرهایی که حتی رنگ یک متخصص کودک را به خود ندیده است. حال این که حدود 28 درصد جمعیت، یعنی حدود 24 میلیون نفر از حدود 80 میلیون نفر از جمعیت کشور، کودک هستند و این لزوم توجه به سلامت این قشر را نشان می دهد.

حقیقت این است که تعداد تخت های بیمارستانی در بعضی شهرستان ها و مراکز استان ها کم است. تخت خالی که هیچ، حتی تعداد پزشکان عمومی و متخصص در بعضی شهرها با جمعیت شهرها همخوانی ندارد. مساله کمبود تخت بیمارستانی، پزشک عمومی و پزشک متخصص در استان های محروم مانند سیستان و بلوچستان یا بعضی شهرستان های جنوبی کشور، همواره وجود داشته است و دارد.

نگاه به آمار بیمارستان ها و تعداد متخصصان اطفال حقایق زیادی از این کمبود را نشان می دهد.

به گفته بهزاد کلانتری، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت و درمان،

860 بیمارستان کشور درزمینه عمومی، 32 بیمارستان در بخش زنان و زایمان و فقط 19 بیمارستان درزمینه بچه ها خدمات ارائه می دهند. از این 19 بیمارستان بچه ها، پنج بیمارستان در پایتخت است و 14 بیمارستان دیگر در مراکز 30 استان دیگر کشور تقسیم شده است. یعنی در خوشبینانه ترین حالت ممکن، اگر در هر استان فقط یک بیمارستان باشد در 17 استان کشور، هیچ بیمارستان تخصصی برای خدمات رسانی به بچه ها وجود ندارد.

کمبود بیمارستان بچه ها تنها مشکل نظام

سلامت نیست. تنها حدود 4000 نفر متخصص بچه ها در کشور داریم؛ متخصصانی که 70 درصد آنها در تهران و کلانشهرها مستقرند.

در حال حاضر حدود 8200 تخت بچه ها در کشور فعال است که از این میزان فقط در بخش دانشگاهی حدود 6000 تخت در حال خدمت رسانی به بچه ها است و سایر تخت ها در سازمان های تامین اجتماعی، نیروهای مسلح، خیریه ها و بیمارستان های خصوصی فعال هستند.

در حال حاضر حدود 2900 تخت فوق تخصصی بچه ها در کشور وجود دارد. 2500 تخت NICU و 500 تخت PICU وجود دارد.

احتیاجهای ویژه

بچه ها که از بازه سنی نوزاد یکروزه تا 14 ساله را تشکیل می دهند، احتیاجهای ویژه ای دارند و بسته به همین احتیاج هم باید خدمات مناسب و درخور آنها ارائه گردد به عنوان مثال، تخت بیمارستانی برای بچه ها اندازه متفاوتی دارد یا دستگاه سی تی اسکن و ام آر آی مناسب آنها به شکل دیگری است و البته متخصصان بچه ها هم بسته به فیزیولوژیکی بدنشان، خدمات مناسب آنها را ارائه می دهد.

با نگاه به آمار و ارقام چند شهرستان و استان، متوجه می شویم احتیاجهای بچه ها در شهرها آن طور که باید و شاید، تأمین نشده است.

به عنوان مثال در جمعیت بیش از یک میلیون نفری زنجان، فقط 140 تخت بیمارستانی مخصوص بچه ها وجود دارد.

پرویز قزلباش، رئیس بیمارستان علوم پزشکی استان زنجان به ما گفت از این تعداد تخت، 43 تخت برای اطفال، 10تخت برای نوزادان و هشت تخت هم برای بخش مراقبت های ویژه اطفال و نوزادان درنظر گرفته شده است. این تعداد تخت البته ازنظر او، مناسب و خوب است.

بیمارستان قدس استان قزوین هم که بیمارستان تخصصی اطفال است، فقط 15 متخصص اطفال و فوق تخصص دارد که 162 تخت بیمارستان را پوشش می دهند.

بچه ها همه استان ها و شهرهای کشور اما این قدر خوش شانس نیستند که بیمارستانی تخصصی در شهرشان وجود داشته باشد.

در اغلب استان ها تعداد تخت بیمارستانی بچه ها برای خود شهرهای استان و دیگر استان های همجوار است که از خدمات درمانی محرومند.

مانند بیمارستان فوق تخصصی بیماری های بچه ها کرمانشاه در غرب کشور. این بیمارستان بااین که خدمات خوبی مانند اتاق عمل، نوزادان، انکولوژی و حتی رادیولوژی و آزمایشگاه های هورمونی و تشخیص سرطان مخصوص بچه ها دارد اما به استان های دیگر هم باید خدمات بدهد.

به همین علت است که محمودرضا مرادی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به ما گفت قبل از ویروس کرونا بالای 90درصد تخت های بیمارستان فوق تخصصی بچه ها این استان، همواره اشغال بودند.

احتیاجهایی که کامل نیست

حتی در بیمارستان های بچه های که در مراکز استان ها و شهرستان ها وجود دارد، همه خدمات مناسب بچه ها ارائه نمی گردد.

انوش دهنادی مقدم، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی گیلان درباره تنها مرکز درمانی شهرش گیلان به ما گفت: در این مرکز بیشتر رشته های فوق تخصصی اطفال وجود دارد و پزشک متخصص در رشته های تخصصی اعصاب بچه ها، آسم و آلرژی، بیماری های عفونی نوزادان، بخش دیالیز و دیابت اطفال فعال است.

اینها همه در حالی است که این بیمارستان بچه ها اتاق عمل و بخش سی تی اسکن برای بچه ها ندارد. در بیمارستان فوق تخصصی بیماری های بچه ها در شهر مشهد هم خدمات کامل ارائه نمی گردد. این شهر دو بیمارستان فوق تخصصی بچه ها دارد.

محمدحسین بحرینی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد به ما گفت که در این دو بیمارستان، تقریبا در همه خدمات تخصصی و فوق تخصصی مخصوص بچه ها خدمات ارائه می دهد.

به گفته او، بیمارستان های این شهر آن قدر مجهز است که به شهرهای شرقی و شمال شرقی که در همسایگی شهر مشهد هستند، خدمات می دهد. همین دو بیمارستان تخصصی هم با مسائلی دست وپنجه نرم می نماید؛ امکان جراحی قلب بچه ها در این بیمارستان ها وجود ندارد و بچه های که احتیاج به جراحی دارند، باید به استان های دیگر اعزام شوند.

رضا گل پیرا، سرپرست دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت و درمان اما تعریف دیگری از کمبودهای بیمارستان های بچه ها دارد.

او به ما گفت که براساس شاخص جمعیت و تراکم حضور خانواده در منطقه، تخت های تخصصی، فوق تخصص و تخت های NICU، PICU و نوزادان به اندازه کافی وجود دارد.

او البته تاکید نمود که اعتبارات کافی و تعداد مناسب متخصصین و فوق تخصص ها برای خدمت در مناطق محروم باید لحاظ گردد.

به گفته او یکی از شاخص های مهم بیمارستانی بحث اشغال تخت است و تخت های بچه ها در بدترین شرایط 62تا 65درصد اشتغال تخت دارند و با این نشانه، کمبودی در کشور وجود ندارد.

او البته گفت: تمامی آمار ها کلی است و شاید در یک منطقه خاص ما هنوز احتیاجمند اعزام متخصص، فوق تخصص یا تجهیزات مورد احتیاج خدمت رسانی به نوزادان و بچه ها عزیزمان باشیم.

مسائل بچه هاه

اسمش زهراست، دختر چهارساله ای که از مشهد همراه مادر به تهران و به بیمارستان قلب رجایی آمده است. زهرا نارسایی قلبی دارد. مادرش به ما گفت که در شهرش، حتی دستگاه اکوی مخصوص بچه ها هم وجود ندارد.

به خاطر همین دو ماه پیش از این بیمارستان وقت گرفت و حدود 12 ساعت راه را با اتوبوس از شهرش تا پایتخت طی کرد تا برای اکوی قلب به تهران بیاید. مدت زمان انتظار برای ویزیت یا استفاده از خدمات یکی از مسائل این خانواده است.

زهرا و مادرش در تهران هیچ فامیلی ندارند و مجبورند در هتل یا مسافرخانه بمانند. کارشناسی که از بچه ها نوار قلب می گیرد به ما گفت حدود 50 درصد مراجعینی که به او مراجعه می نمایند، از شهرستان ها و شهرهای اطراف هستند، کسانی که عمدتاً جایی ندارند که بمانند. به گفته رضا شروین بدو، رئیس مرکز طبی بچه ها بیمارستان امام خمینی (ره) هم بیش از 70 درصد مراجعینی که به این مرکز مراجعه می نمایند، از مناطق محروم هستند.

به گفته او، با وجود این که در پایتخت، حدود پنج بیمارستان مخصوص بچه ها وجود دارد، تهران باز هم با کمبود بیمارستان بچه ها روبرو است.

او یکی از مسائلی را که در این مرکز وجود دارد، نبود فضای مناسب برای اسکان مراجعین دانست. هرچند که در این مرکز درمانی، مادران با بچه ها می مانند اما اسکان خانواده ها در محوطه مرکز درمانی، مسائل زیادی ایجاد نموده است. هزینه های بالای درمان هم مشکل دیگری است که مسافران باید به هزینه های سفر بین شهری اضافه نمایند. هزینه ای که شاید باعث گردد خانواده ها از درمان کودک بیمار خود منصرف شوند و بیماری را به درمان، هزینه های بالا و سفر به شهری دیگر ترجیح بدهند.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه خبرنگاران

دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه