برداشت نمک؛ راهی برای طول عمر دریاچه ارومیه - جعبه مهر

مسعود تجریشی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی خبرنگاران درباره وضعیت آینده دریاچه ارومیه شرح داد: مطالعات مشاوران خارجی که برای وزارت نیرو انجام دادند نشان داد که دریاچه ارومیه حدود 500 سال آینده، صاف و به یک پلایای طبیعی، خور و بیابانک و یا دریاچه نمک تبدیل می گردد و دیگر دریاچه عمق به خودش نمی بیند یا اینکه آب می آید و پخش می گردد و سریع هم تبخیر می گردد.

** پلایا

پلایا مهم ترین حوضه رسوبی در محیط تبخیری است، در واقع حوضه رسوبی بسته ای است که در پست ترین نقطه بیابانی و یا فرورفتگی های طبیعی به وجود می آید، در پلایا زهکش مشخصی وجود نداشته و شیب توپوگرافی آن نزدیک به صفر است.

با اینکه در پلایا سطح آب بالا است اما به علت اقلیم خشک و ویژگی قلیایی زیاد، پوشش گیاهی بسیار کم بوده و یا اصلاً وجود ندارد، پلایاها در فصل های مرطوب پر آب می شوند اما در فصل خشک آب خود را از دست می دهند، بعضی پلایاها نیز همواره خشک هستند.

در مورد شکل گیری پلایا نیز نظریات متفاوتی وجود دارد، بعضی از پژوهشگران پلایا را باقیمانده دریاچه های بارای (pluvial lake) می دانند که در دوره های یخچالی و به دلیل بارش فراوان تشکیل شده اند و سپس با شروع هولوسن که با افزایش دما و کاهش باران همراه بوده، این گونه دریاچه ها، به تدریج تحلیل رفته و در نهایت به پلایا تغییر شکل داده اند.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: در چند سال گذشته به علت کاهش تراز آب دریاچه ارومیه درصد نمک در بستر آن بالا رفته است ازاین رو برداشت آن نه تنها خللی در کار ستاد احیا ایجاد نمی کند بلکه کمکی به احیای دریاچه خواهد بود.

وی تأکید کرد: بر این اساس برداشت نمک از بستر دریاچه با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست امکان پذیر است اما باید این برداشت از مکان های معین شده انجام گردد تا آسیب بیشتری به دریاچه وارد نگردد.

تجریشی گفت: تمام دریاچه های موجود در جهان به لحاظ طبیعی عمر مشخصی دارند، در واقع دریاچه ای که الآن می بینیم قبلاً دریا بوده است، مثلاً دریای خزر و دریاچه وان هزاران سال قبل به هم متصل بودند اما آب موجود در آن ها به تدریج عقب نشینی نموده و از هم جدا شدند، در واقع به مرور رسوب گذاری انجام شد و فرسایش ها رخ داد و از همدیگر جدا افتادند.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: از نظر علم زمین شناسی دریاچه ها عمر مشخصی دارند و تمام آن ها در آینده خشک می شوند و ما برای اینکه این زمان را در مورد دریاچه ارومیه طولانی تر کنیم اقداماتی در قالبی ستاد احیای دریاچه ارومیه انجام می دهیم.

وی تأکید کرد: البته تمام این اقدامات باید کاملاً علمی و مطالعه شده باشد، یکی از کارهای پیشنهادی برای نجات دریاچه ارومیه انتقال آب خزر به آن بود که در این راستا اگر قرار بود آب دریای خزر به سمت دریاچه ارومیه منتقل گردد؛ در این صورت عمر دریاچه به 50 سال می رسید یعنی کوتاه می شد، چون نمک های خزر با وارد شدن به ارومیه در کف آن ته نشین می شد از این رو پروژه انتقال منتفی شد.

تجریشی گفت: بر این اساس محاسبات و مطالعات برای انتقال آب را انجام دادیم مخصوصاً بعد از مطالعاتی که مشاوران خارجی برای انتقال آب خزر به دریاچه ارومیه برای وزارت نیرو داشتند به این جمع بندی کارشناسی رسیدیم که باید مقداری از نمک های دریاچه ارومیه را از کف آن برداشت کنیم تا بیلان نمک به سمتی نرود که دریاچه صاف و مسطح گردد.

البته به علت بارش های اخیر کشور تراز آبی دریاچه ارومیه اکنون تا حدودی بهبود یافته است، آخرین وضع تراز دریاچه ارومیه در اردیبهشت ماه نسبت به زمان مشابه سال گذشته 1.08 متر و نسبت به ابتدای سال آبی جاری (اول مهرماه سال گذشته) 1.61 متر افزایش یافته که با این افزایش تراز، اکنون حجم آب دریاچه به بیش از 5.19 میلیارد متر مکعب رسیده است درحالی که این میزان در روز مشابه سال قبل 2.13 میلیارد مترمکعب بود.

تراز دریاچه ارومیه از سال 1344 تا سال 1372 در حد فاصل یک هزار و 274 متر تا یک هزار و 278 متر متغیر بود، اما از این تاریخ به بعد روند کاهشی تراز دریاچه شروع شد و تا سال 1393 کاهش متوسط سالانه 40 سانتی متر و در مجموع 8 متر از تراز دریاچه ارومیه به ثبت رسید.

پس از تصویب طرح نجات دریاچه ارومیه و با وجود تغییر چشمگیر نداشتن بارش های حوضه در چهار سال گذشته تراز دریاچه ارومیه نسبت به تراز احتمالی از روند گذشته با افزایش همراه شد که این نشان دهنده توقف روند کاهشی و تثبیت وضعیت دریاچه است.

به واسطه بارش های مناسب سال آبی جاری امیدواری به احیای این گنجینه آبی شمال غرب کشور و تحقق اهداف برنامه ریزی برای بازگشت به تراز واسط دریاچه (1272 متر) بیشتر شده است.

دریاچه ارومیه در سال 1354 به عنوان سایت رامسر (تالاب بین المللی) ثبت و در سال 1356 از سوی یونسکو جزو مناطق حفاظت شده اعلام شد.

حوضه آبریز این دریاچه با مساحت 51 هزار و 876 کیلومترمربع یکی از 6 حوضه آبریز اصلی کشور است.

علمی 9014** 1055

مسافرت رو: مسافرت رو: آگاهانه سفر کنیم تا بیشتر از سفر لذت ببریم

دور زمین: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله گردشگری