تخریب کامل دو عمارت شاخص تاریخی در شهرستان نرماشیر کرمان به خاطر ساخت پارکینگ - جعبه مهر

در حاشیه جنوبی جاده بم زاهدان، در شمال روستای حسین آباد پشترود شهرستان نرماشیر (استان کرمان) سه عمارت شاخص وجود داشت که در روزهای اخیر دو بنا از آنها با بولدوزر به کلی تخریب شده است. به گفته قادر شیروانی، باستان شناس تخریب این آثار به وسیله دهیاری روستای حسین آباد و به منظور ایجاد پارکینگ در ورودی روستا اجرا شده است.

این بناها که به خاطر نقشه چلیپایی به چهار در معروف بودند، در دهه 1340 از سوی مرکز باستان شناسی ایران مورد آنالیز قرار گرفته بودند.

شیروانی بعلاوه گفت: پیش تر به تخریب های شهر کهن نرماشیر و دادخواهی میراث دوستان منطقه در این زمینه پرداخته بودم، ولی متاسفانه واکنش مناسبی از سوی میراث فرهنگی استان دیده نشد.

نرماشیر یکی از شهرستانهای شرقی استان کرمان است که از اواخر دهه 1380 با جدا شدن از بم، به شهرستان مستقلی تبدیل شد.

فعالان محیط زیست و میراث فرهنگی بر این باورند که این منطقه به خاطر اقلیم خشک و برخورداری از اقتصاد تک محصولی کشاورزی شرایط شکننده ای دارد و توسعه در آن بدون توجه به حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی و طبیعی به شدت مخرب خواهد بود و تخریب آثار و دارایی های فرهنگی اقدامی ضد توسعه است.

شیروانی بعلاوه گفت: عمارتهای چهار در به خاطر قرار داشتن در کنار جاده ترانزیت مهم کرمان سیستان میتوانست بازسازی و حفاظت گردد و به عنوان ایستگاهی فرهنگی در مسیر جاده مورد بهره برداری فرهنگی و رفاهی قرار گیرد و برای روستای حسین آباد نرماشیر نیز اعتبار فرهنگی و مالی را به همراه بیاورد.

در ماههای اخیر اخباری نیز درباره تخریب بخشی از شهر کهن نرماشیر (ویرانه های چغوک آباد) منتشر شده بود. نرماشیر در سده چهارم هجری یکی از پنج کوره یا استان کرمان بشمار می آمد.

بر پایه بعضی شواهد بدست آمده، این شهر از عصر ساسانی تا اواخر تیموری توسعه داشت اما در دوره صفوی از رونق افتاده و متروک شده است. با این وجود محوطه ساسانی اسلامی نرماشیر هنوز در لیست آثار ملی ثبت نشده است.

فریدون فعالی ، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان در دی 1401 پس از تخریب هایی که در شهر کهن نرماشیر رخ داد، درباره حفاظت نکردن و رها شدن این محوطه تاریخی گفته بود: تا زمانی که ضوابط ثبت محوطه و منطقه انجام نگردد قاعدتاً نمیتوان ضابطه ثبت میراث ملی را در مورد منطقه اجرا کرد. در مرحله نخست باید این منطقه در لیست میراث ملی ثبت و ضوابط در مورد آن مصوب گردد که بتوان از آن حفاظت و حراست کرد.

فعالی بعلاوه از اعزام گروهی از باستان شناسان به نرماشیر برای آنالیز ثبت این منطقه خبر داده بود. با این حال، بنابر اظهارات سعید امیرحاجلو، باستان شناس عرصه و حریم نرماشیر در سال 1393 معین شده بود اما به نظر می رسد چالش بر سر وسعت محدوده پیشنهادی بوده که میراث فرهنگی کرمان را بر آن داشته تا در آنالیز های نو، این محدوده را تغییر دهد و احتمالا کوچک تر کند.