متولی آموزش موزه داری در کشور هستیم، آسیب های به کار دریافت فرد غیرمتخصص در موزه - جعبه مهر

صدرالدین طاهری در گفت وگو با خبرنگاران با اشاره به اینکه دوازده سال از راه اندازی مقطع کارشناسی رشته موزه داری در دانشگاه هنر اصفهان می گذرد، گفت: دانش آموختگان این رشته در موزه های ایران، مراکز فرهنگی، گالری ها و سازمان های متصل به بدنه میراث فرهنگی کشور مشغول به کار شده اند. از این منظر، به نظر می رسد توانسته ایم بخش مهمی از نیروی کار جامعه فرهنگی ایران را تأمین کنیم.

وی ادامه داد: با توجه به آنکه مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی تهران در مقطع کارشناسی دیگر جذب دانشجو نخواهد داشت، دانشگاه دولتی هنر اصفهان متولی آموزش موزه داری در کشور خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان اضافه نمود: سال گذشته رشته مدیریت موزه (museum management) را برای اولین بار در کشور و منطقه، در مقطع کارشناسی ارشد راه اندازی کردیم و برای این رشته در دانشگاه هنر اصفهان دانشجو گرفتیم. راه اندازی این رشته می تواند سودمند باشد؛ چرا که سال ها از راه اندازی رشته موزه داری در مقطع کارشناسی می گذشت و این نیاز وجود داشت که رشته های تخصصی در حوزه موزه راه اندازی شود.

طاهری اظهار داشت: اضافه شدن رشته مدیریت موزه در مقطع کارشناسی ارشد کمک می کند موزه های ایران در سال های آینده، چه در سمت مسؤولیت موزه و چه رده های میانی مدیریت و نیز بخش های مختلف موزه آن اعم از بخش مرمت یا پژوهش؛ از افراد متخصص و دانش آموختگان رشته موزه داری و مدیریت موزه بهره مند شوند.

وی در همین زمینه یکی از کاستی های موزه های ایران در گذر زمان را جذب نشدن نیروی متخصص در آن ها دانست و شرح داد: افرادی در موزه ها مشغول به کار شده اند که فارغ التحصیل رشته موزه داری نیستند. این در حالی است که دانش آموختگان رشته موزه داری یا مدیریت موزه دروس متعددی را مرتبط با اداره موزه، گالری ها، اخلاق در موزه، شیوه های مدیریتی، ارتباط با مخاطب و بازدیدکننده موزه و … آموخته اند. بنابراین سازمان میراث فرهنگی و اداره کل موزه ها می توانند با به کارگیری این افراد، به بهبود کارایی فعلی موزه های کشور کمک کنند و فضای بهتری را برای بازدیدکنندگان فراهم آورند.

گنجینه آثار دانشجویان، ضرورت تأسیس موزه را دوچندان می کند

مسؤول موزه دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه 5 سال است که پیگیر راه اندازی موزه دانشگاه هنر اصفهان هستم، یادآور شد: مضاف بر آنکه متولی آموزش در رشته موزه داری هستیم، دانشجویان ما میزان قابل توجهی اثر هنری خلق کرده و این آثار را در طول سال ها به دانشگاه هدیه کرده اند. بدین ترتیب گنجینه قابل توجهی از آثار نگه داری می شود و از طرفی اسناد ارزشمندی از دانشگاه موجود است که سیر تحول آن در گذر زمان را نشان می دهد.

طاهری اضافه نمود: دانشجویان بعضی رشته ها از جمله باستان شناسی و مرمت آثار، آثار ارزشمندی را در اختیار دارند که به آن ها هدیه شده یا از سوی آن ها گردآوری شده است. بنابراین نیاز است که یک موزه تخصصی برای نگهداری از این اشیا وجود داشته باشد. این موزه می تواند با گالری ها و تالارهای ویژه، محل مناسبی برای نگهداری علمی آثار و نیز محل مناسبی برای به نمایش گذاشتن هویت دانشگاه هنر اصفهان و جایگاه شهر اصفهان به عنوان یک شهر-موزه باشد.

وی با اشاره به اینکه در طول تاریخ مکتب های مختلف هنری در اصفهان متولد شده و نسل های مختلف اندیشمندان در این شهر پرورش پیدا کرده اند، اظهار کرد: در دانشگاه هنر اصفهان نیاز به موزه ای که بتواند هویت خاص شهر اصفهان و پیوند فرهنگ و هنر در آن را بازتاب دهد، احساس می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان شرح داد: گام هایی در زمینه تأسیس موزه برداشته ایم و در حال رایزنی هستیم که بتوانیم با سازمان میراث فرهنگی اصفهان و سازمان برنامه و بودجه اصفهان، فضای شایسته ای را برای چیدمان آثار طراحی کنیم که در این زمینه قول هایی از سمت سازمان های مسئول داده شده است.

طاهری شرح داد: یکی از دلایل به درازا انجامیدن تأسیس موزه دانشگاه هنر اصفهان این بوده که بودجه مناسب در اختیار ما قرار نگرفته است. این در حالی است که دانشگاه تهران به تنهایی توانسته 13 موزه تأسیس کند و آن ها بودجه بهتری نسبت به ما در اختیار دارند. با وجود این و بر اساس قول هایی که از سازمان برنامه و بودجه دریافت کرده ایم، امیدواریم بتوانیم ظرف یکی دو سال آینده موزه دانشگاه را احداث کنیم.

حفظ بنا، نگهداری اشیا و جذب مخاطب؛ سه وظیفه خطیر در موزه

وی در رابطه با آسیب های ناشی از به کار دریافت فرد غیرمتخصص در موزه، تشریح کرد: متأسفانه این موضوع نه فقط در موزه های دانشگاهی، بلکه در مورد سایر موزه های کشور که زیرمجموعه میراث فرهنگی، اداره کل موزه ها یا متصل به ارگان ها و سازمان های کشور هستند، صادق است. به نظر می رسد هنوز این باور که موزه باید از سوی متخصصان موزه داری اداره شود، پذیرفته نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: گریز از تخصص گرایی در سایر نهادها هم دیده می شود، اما خطر این موضوع در موزه دو چندان است. این از آن جهت است که موزه ها معمولاً 3 مسئله حساس را پیش رو دارند؛ اول آنکه موزه ها در بناهای تاریخی و باستانی، با هویت خاص فرهنگی راه اندازی شده اند.

طاهری اضافه نمود: مسئله دیگر، آثار فرهنگی، باستانی و تاریخی ارزشمندی است که در اختیار موزه ها قرار گرفته است. موضوع دیگر مخاطبان موزه هستند و این مسئله که هنوز نتوانسته ایم موزه را به عنوان یک نیاز در سبد اقتصادی خانوار مشاهده کنیم. این در حالی است که در کشورهای خارجی احساس نیاز به بازدید از موزه وجود دارد و شخص ماهانه از یک یا دو موزه بازدید می کند.

وی اظهار کرد: بر این اساس موزه وظیفه خطیر حفظ ساختمان، نگهداری از آثار و جذب جامعه را بر عهده دارد که مورد آخر در دهه های گذشته بهبود پیدا کرده، اما به نظر می رسد پیوند جامعه با موزه هنوز به طور کامل برقرار نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان در مورد حضور فرد غیرمتخصص در موزه، شرح داد: این فرد نه می داند که چطور با بنا برخورد کند، نه نیازهای مرمتی و حفاظتی اشیا را می شناسد. بعضی از اشیا نمی توانند به طور دائم در معرض دید باشند و باید بخشی از سال را در مخزن ها بگذرانند. همچنین بعضی از اشیا به شرایط محیطی خاصی نیاز دارند و زمانی که رفت وآمد در محیط زیاد باشد، ارتباط محیط آن ها به هم می خورد. بنابراین بعضی اشیا نیازمند نظارت دائم بر آن ها هستند؛ همچون اشیایی که از فضاهای مرطوب یا معادن نمک به دست آمده اند و لازم است مراقبت از آن ها به نحوی صورت گیرد که روند تخریب مجدداً شروع نشود.

طاهری تأکید کرد: خلاصه کلام آنکه اشیای حاضر در موزه دارای هویت های فرهنگی گوناگون هستند و فرد نامتخصص می تواند در طول دوره کاری خود در موزه، به نابودی این اشیا کمک کند. این در حالی ست که کارشناس حاضر در موزه باید هویت و پیشینه اشیا را بداند و بین شیء و بازدیدکننده پل بزند. او همچنین باید زبان شیء را بداند و توان تفسیر معنای پنهان در آن را داشته باشد.

تدوین یک آئین نامه واقع گرایانه، اولویت اول شورای عالی موزه های دانشگاهی

وی سپس ضمن اشاره به تشکیل شورای عالی موزه های دانشگاهی، شرح داد: بعد از انجام انتخابات و تشکیل شورا، جلسه شورای هیئت رئیسه تشکیل شد و اعضای انتخابی در موزه ملی علوم و فناوری ایران گرد هم آمدند. اولین مسئله ای که پیرامون آن بحث کردیم، به ثمر رساندن یک آئین نامه یا قانون نامه برای موزه های دانشگاهی کشور بود.

مسؤول موزه دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اینکه تدوین این آئین نامه ممکن است زمان بر باشد، شرح داد: نمی خواستیم یک متن آرمان گرایانه تصویب کنیم، بلکه می خواستیم آئین نامه ای را به تصویب برسانیم که بشود آن را از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تمام دانشگاه هایی که در صدد تأسیس موزه هستند، ارسال کنیم.

طاهری اضافه نمود: این آئین نامه باید طوری باشد که به تمام نیازهای قانونی که موزه های گوناگون پزشکی، زمین شناسی، تاریخی، باستان شناسی، گیاه شناسی، هنری و … دارند پاسخ دهد؛ یعنی موزه ها بر اساس این آئین نامه راه اندازی و اداره شوند.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما