نگاهی به تاریخچه شبکه های اجتماعی و فضای مجازی - جعبه مهر

شبکه های اجتماعی بسیاری از افراد را به هم نزدیک نموده، تعدادی را از هم دور نموده، نحوه خرید، پوشش، تغذیه و حتی تصمیمات مهم سیاسی ما را تغییر داده است. درست مثل یک جهان مجازی که در موازات زندگی ما وجود دارد. با همان آدم های جهانی واقعی و شاید حتی کمی واقعی تر از آنچه ما در زندگی روزمره تجربه می کنیم.

این تغییر بسیار بزرگ باعث شده تا بسیاری از قوانین کلاسیک ارتباطی و حتی قوانین سیاسی کشور های مختلف، دچار تغییر شود. اما به راستی این روش ارتباطی جدید، چگونه به زندگی ما وارد شده است. شاید بهتر باشد تا در شروع نگاهی به مفهوم واقعی شبکه های اجتماعی بیندازیم.

جامعه سه نفره

روابط انسانی غیرمستقیم می تواند به دو دسته روابط رودرروی مجازی و روابط بیش از دو نفر تقسیم شود. تمامی روش های ارتباطی غیرمستقیم و مجازی که به ارتباط دو نفر منجر شود، به عنوان روشی از پیام رسانی شناخته می شود. نامه، تلگراف، تلفن و دیگر روش های کلاسیک و مدرن ارتباطی ما، همه در گروه پیام رسان ها قرار می گیرند.

شبکه اجتماعی درست از همان جایی شروع می شود که تعداد افراد از دو نفر بیشتر شود. یک ارتباطی سه نفره یا بیشتر، یک اجتماع جدید و مجازی را به وجود می آورد. حالا این سه نفر را تا 300 میلیون نفر افزایش دهید تا به موضوعی به نام شبکه های اجتماعی مدرن برسید.

حتی شلوغ ترین و مشهورترین شبکه های اجتماعی جهان، در اعماق خود هنوز یک راه ارتباط اجتماعی به حساب می آیند. البته بسیاری از این شبکه های جدید هم در گروه پیام رسان ها قرار می گیرند و هم در گروه جوامع اجتماعی دیجیتال. این ترکیب جدید باعث شده تا سرعت انتقال اطلاعات با سطحی باورنکردنی افزایش پیدا کند. موضوعی که بسیاری از افراد ناآشنا با فضای مجازی در درک آن دچار مشکل هستند.

نخستین شبکه های اجتماعی

اولین نوع از شبکه های اجتماعی مجازی به سال های شروعین قرن هجده میلادی برمی شود. در این سال ها ستون هایی از روزنامه ها به نوشته ها و نامه های ارسالی خوانندگان اختصاص پیدا کرد. این ستون ها آن قدر محبوب بودند که گاهی یک بحث ساده در آن ماه ها ادامه پیدا می کرد. درست مثل اینکه یک صفحه مجازی نه چندان سریع در اختیار کاربران قرارگرفته باشد تا نظرات و اطلاعات خود را در خصوص یک موضوع خاص منتشر نمایند.

با گذشت زمان و پیشرفت علم و فناوری، انواعی از نخستین کامپیوتر ها به خانه های ما راه پیدا کردند. همزمان با این اتفاق بود که یکی از اجداد اولیه شبکه های اجتماعی مدرن به نام USENET به زندگی انسان ها اضافه شد. این شبکه کم وبیش اجتماعی یک روش خاص از انتقال پیام های عمومی و شخصی بین یک تا چند فرد بود که شباهت زیادی به عملکرد ستون اجتماعی روزنامه ها داشت.

یوزنت که در اوایل دهه هشتاد بین کاربران همه گیر شده بود، شباهت زیادی به ایمیل های گروهی امروزی داشت. با این تفاوت که کاربر باید به صورت شخصی به سرور یوزنت سر می زد تا پیام های خود را مشاهده کند. یوزنت را شاید بتوان مادر خبرخوان ها، توییتر و سرویس های ایمیل امروزی دانست. فرزندان این فناوری کهنه این روز ها به بخشی مهم از زندگی ما تبدیل شده اند.

پنج سال بعد از شهرت یوزنت، شبکه ای مدرن تر به نام GEnie به جهانی فناوری معرفی گردید. این شبکه که درست مثل یوزنت از یک رابط گرافیکی بهره نمی برد، یک شبکه سریع جابجایی اخبار بود. در GEnie کاربران اخبار روز را در یک فضای ساده و نوشته-محور، برای هم به اشتراک می گذاشتند. در این فضای خاص نه امکان ارسال تصویر وجود داشت و نه ویدیو. تنها راه ارتباطی بین کاربران کلمات و حروف انگلیسی بود. با یک آنالیز ساده از تاریخ فناوری جهان متوجه خواهیم شد که GEnie تأثیرگذارترین پیشینه جهانی وب امروزی به حساب می آید.

تولد ایمیل

در سال 1986 و با پیشرفت فضایی به نام اینترنت، اولین وب سایت و سرور ارائه ایمیل های گروهی راه اندازی شد. لیست ورس یک سرور بسیار ساده ارسال ایمیل گروهی بود که سال ها توسط بازاریاب ها و فعالان اجتماعی از آن استفاده می شد. شاید لیست ورس را بتوان اولین شبکه اجتماعی سیاسی جهان دانست، زیرا از این وب سایت برای انتقال بسیاری از اخبار سیاسی مهم دهه هشتاد میلادی استفاده شده است. لیست ورس، اما دوام زیادی نداشت و این روز ها آدرس این وب سایت در اختیار یک مجله اینترنتی قرار گرفته است.

اولین چت روم تاریخ

مفهوم چت روم شاید برای بسیاری از کاربران جوان تر اینترنت ناآشنا باشد، اما بدون شک بسیاری از کاربران در دوران زندگی خود از این نوع متفاوت از شبکه های اجتماعی استفاده نموده اند. چت روم یک فضای گرافیکی است که در آن کاربران می توانند پیام های گروهی و خصوصی را برای یکدیگر ارسال نمایند.

اولین چت روم تاریخ یک وب سایت بسیار ساده به نام thepalace.com است که در حال حاضر نیز قابل استفاده است. این وب سایت که بیش از 20 سال عمر دارد به کاربران اجازه می دهد تا پیش از ورود به یک چت روم خاص، یک نام و یک ایموجی را برای اکانت خود استفاده نمایند.

اولین شبکه اجتماعی اینترنتی

کاربران نوپای اینترنت باید تا سال 1997 صبر می کردند تا اولین شبکه اجتماعی اینترنتی جهان را تجربه نمایند. وب سایت SixDegrees.com اولین شبکه اجتماعی جهان است که از نظر طراحی، شباهت بسیار زیادی به فیس بوک دارد. این وب سایت که هنوز هم قابل استفاده است، در کمتر از چند روز به پر بیننده ترین وب سایت جهان تبدیل شد و توانست 300 هزار کاربر را به خود اختصاص دهد. عددی که شاید با آمار امروز چندان مهم به نظر نرسد، اما در زمان خود تعداد بسیار زیادی از کاربران اینترنت را شامل می شد.

SixDegrees.com به کاربران اجازه می داد تا دوستان خود، اعضای خانواده و دیگر کاربران را به صفحه خود دعوت نمایند و اطلاعات و تصاویری ساده را با هم به اشتراک بگذارند. این وب سایت در سال 2000 با قیمتی نزدیک به 125 میلیون دلار به فروش رسید و برای مدتی تعطیل شد، اما این روز ها با شکل و شمایلی جدید به جهانی فناوری بازگشته است. هرچند بعید است با حضور این همه شبکه اجتماعی مدرن، کسی از اولین شبکه اجتماعی استفاده کند، اما می تواند به عنوان یک نوستالژی برای کاربران اولیه اینترنت جذاب باشد.

یاهو مسنجر متولد می شود

شاید تولد یاهو مسنجر را بتوان مرکز پیشرفت شبکه های اجتماعی دانست. سال 1997 سالی بود که یاهو تصمیم گرفت که نسخه نهایی پیام رسان و چت روم خود را به جهانی فناوری معرفی کنید. یک اپلیکیشن ساده که هم بر روی وب سایت قابل استفاده بود و هم نسخه کامپیوتر و موبایل آن طراحی شده بود.

کاربران یاهو می توانستند با استفاده از اینترنت همراه 2G در تمامی نقاط جهان با هم در ارتباط باشند. موضوعی که با استاندارد های امروزی ممکن است ساده به نظر برسد، اما پیش از یاهو و مسنجر دوست داشتنی اش، حتی در ذهن کاربران هم نمی گنجید.

من یک وبلاگ نویس هستم!

بلاگ نویسی یا وبلاگ نویسی یکی از جذاب ترین اتفاقاتی است که در تاریخ جهانی فناوری اتفاق افتاده است. این روش مدرن از انتقال ایده، متن، عکس و ویدیو اولین بار در سال 1999 و توسط وب سایت LiveJournal به جهان معرفی گردید و خیلی زود بین تمامی کاربران جهان همه گیر شد.

بلاگ نویسی در ایران نیز محبوبیت زیادی دارد و وب سایت های زیادی هنوز هم به ارائه این سرویس مشغول هستند. بسیاری از نویسندگان و روزنامه نگاران فعلی جهانی وب فارسی، ایده شغلی خود را از روز های بلاگ نویسی خود گرفته اند.

بلاگ یکی از اختراعات بسیار مهم تاریخ فناوری است، زیرا حتی تا امروز هم این فناوری قابل استفاده باقی مانده. وب سایت های مشهوری مانند بلاگر و وردپرس به کاربران اجازه می دهند تا نسخه ای رایگان از وبلاگ خود را منتشر نمایند. شبکه اجتماعی مشهور Tumblr نیز یک نوع مدرن از بلاگ نویسی به حساب می آید که در سال 2007 معرفی گردید. این شبکه نزدیک به 300 میلیون بلاگ مختلف را در خود جای داده است.

تبلیغات و شبکه های اجتماعی

در اوایل قرن بیست و یکم بود که اولین شبکه های اجتماعی درآمدزا به جهانی فناوری معرفی گردیدند. LunarStorm مفهوم تبلیغات را به این صنعت جدید وارد کرد و تا سال 2010 بیش از 1/2 میلیون کاربر داشت. Friendester را هم می توان بزرگ ترین شبکه اجتماعی دوران پیش از همه گیر شدن این صنعت دانست.

تغییر مفهوم اقتصادی شبکه های اجتماعی باعث شد تا وب سایت هایی مثل Linkedin و MySpace، خیلی زود جای خود را در بین هواداران جهانی مجازی پیدا نمایند. یاهو و گوگل هم دست روی دست نگذاشتند و شبکه های اجتماعی Yahoo 360 و Orkut را به جهان معرفی کردند. این جنگ جدید اقتصادی و تبلیغاتی، اما یک برنده تعیین داشت.

در سال 2008 فیس بوک به صورت کامل راه اندازی شد و خیلی زود به بزرگ ترین شبکه اجتماعی تاریخ تبدیل شد. همزمان با همه گیر شدن فیس بوک، یوتیوب و توییتر هم بین کاربران اینترنتی محبوب شدند. این مشاخصه میلیارد دلاری باعث شد تا نگاه به شبکه های اجتماعی از یک وب سایت و برنامه سرگرمی، یه یک صنعت اقتصادی، تبلیغاتی و بسیار پیچیده تبدیل شود.

من 30K فالوئر دارم!

پیروزیت های فیس بوک مثل تمامی اتفاقات بزرگ جهانی فناوری، تاریخ مصرف تعیینی داشت و این وب سایت با ورود شبکه های اجتماعی جدیدتر و مدرن تری مانند اینستاگرام و اسنپ چت، به حاشیه رانده شد.

تا اینجای مقاله که به زمان حال شبکه های اجتماعی رسیده ایم، اینستاگرام، توییتر، یوتیوب و اسنپ چت را می توان اپلیکیشن های پیروز و درآمدزا جهانی فناوری دانست. برنامه هایی که با مفهوم اولیه شبکه های اجتماعی فرسنگ ها فاصله دارند. هرچند هنوز هم ارتباط حرف اول را در این شبکه های اینترنتی می زند، اما ورود قدرت سیاسی، پول و تبلیغات، شکل کلی نگاه به شبکه های اجتماعی را تغییر داده است.

فروش اطلاعات کاربران به شرکت های تبلیغاتی بزرگ توسط گوگل و فیسیوک از نمونه های شاخص تغییر رویه شبکه های اجتماعی جهان به یک بازار تبلیغاتی است. حضور در این شبکه ها آن قدر اهمیت پیدا نموده است که شخصیت های مختلف با تعداد فالوئر ها و لایک ها ارزش گذاری می شوند. شرکت های تبلیغاتی هم راه جدیدی را برای جذب مخاطب کشف نموده اند. این تجارت میلیارد دلاری باعث شده که این روز ها شبکه های اجتماعی، بیشتر به یک شو تبلیغاتی شباهت داشته باشند تا واقعیت زندگی شخصی افراد و اطلاعات واقعی که مفهوم و پایه گذار اولیه وجود این شبکه ها بود.

مسافرت رو: مسافرت رو: آگاهانه سفر کنیم تا بیشتر از سفر لذت ببریم

دور زمین: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله گردشگری