راهنمایی نقدینگی به بخش دلالی به جای فراوری خبرنگاران - جعبه مهر

به گزارش گروه اقتصادی خبرنگاران، چاپ پول برای جبران کسری بودجه کشور و تأمین منابع اقتصادی، همیشه بدترین روشی است که به عنوان گزینه اول توسط دولت ها مورداستفاده قرار می گیرد. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به تازگی در مصاحبه ای به صراحت بیان کرد که برای جبران کسری بودجه دولت چاپ پول انجام شده است. همتی دراین باره گفته است: بگذارید با مردم شفاف باشیم. در سال 98 و 99 بخش هایی از بودجه دولت به وسیله درآمد های تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده تر به معنای چاپ پول است و نتیجه اش تورم خواهد بود، اما در بانک مرکزی با توجه به کسری های بودجه کاری غیرازاین نمی توانستیم انجام دهیم.

این در حالی است که رئیس کل بانک مرکزی در چند ماه گذشته بیان نموده بود: دربرابر درخواست ها برای چاپ پول مقاومت به خرج می دهم، زیرا مسئول ارزش پول ملی هستم. همتی مدعی بود که مهم ترین وظیفه بانک مرکزی حفاظت و حراست از ارزش پول ملی است، ولی حالا بعد از چند ماه اعتراف می نماید چاره ای به غیراز چاپ اسکناس برای دولت نداشته است.

دولت از سال 97 با مشکل افزایش تحریم ها و کاهش درآمد نفتی روبه رو شد. از اواخر سال 98 و سال 99 هم با هزینه های سربار ناشی از شیوع کرونا روبرو شد و همین چالش دولت را بیش ازپیش با کاهش کسری بودجه درگیر کرد. این در شرایطی است که اقتصاد ما از سال های گذشته به علت ساختار غلط و وابستگی به نفت، برای جبران کسری بودجه اقدام به چاپ پول می کرد. این اقدام علاوه بر این که افزایش پایه پولی را به دنبال دارد، باعث افزایش نقدینگی و تورم در جامعه می گردد و قیمت کالا ها و مایحتاج ضروری را بالا می برد.

برای جبران کسری بودجه و تأمین منابع اقتصادی برای دولت راه های گوناگونی وجود دارد تا از تبعات منفی چاپ پول جلوگیری به عمل آید. یکی از این موارد کنترل و کاهش هزینه های دولتی است، زیرا باوجود تحریم های یک جانبه و محدودیت منابع ارزی، کاهش هزینه ها مسئله ای جدی است، اما طی سه سال اخیر نه تنها از میزان هزینه ها کاسته نشده، بلکه شاهد افزایش بودجه سازمان ها و ارگان های مختلف نیز بوده ایم.

نرخ تورم در سال 96 تک رقمی بود، اما از شهریور سال 97 دورقمی شد و به بیش از 42 درصد در شهریورماه سال 98 رسید، اما بعدازآن به تدریج رو به کاهش گذاشت و به زیر 20 درصد رسید. متأسفانه در سال گذشته بار دیگر تورم در هر دو شاخص سالانه و نقطه به نقطه رو به افزایش گذاشت و در سرانجام سال 99 نرخ تورم در اقتصاد ایران برای شاخص سالانه 36/4 و اسفندماه 48/7 درصد ثبت شد.

بر اساس آمار بانک مرکزی، فقط در دوره یک ساله خرداد 98 تا خرداد 99، بانک مرکزی 109 هزار میلیارد تومان پول چاپ نموده و به پایه پولی افزوده است. ضمن این که نسبت به ابتدای دولت یازدهم، میزان پایه پولی بیش از 288 هزار میلیارد تومان اضافه شده است و این نشان از پیشی دریافت رشد نقدینگی از فراوری در کشور دارد که بدیهی ترین پیامد آن تورم و کاهش قدرت خرید مردم است.

نقدینگی به جای فراوری به بخش دلالی راهنمایی شد

مرتضی افقه، استاد دانشگاه و اقتصاددان با اشاره به این که وقتی سرعت رشد نقدینگی از فراوری بیشتر گردد، مشکل ساز خواهد شد، گفت: نقدینگی برای هر اقتصادی لازم است و اگر متناسب با افزایش فراوری ملی زیاد نگردد، اقتصاد را دچار رکود می نماید. نقدینگی در اقتصاد ما خیلی زیاد نیست، بلکه به دلیل اتخاذ سیاست های ضد فراوری به این سمت راهنمایی نشده و عمده آن به بخش دلالی و غیر مولد واردشده است، درحالی که در همین شرایط بیشتر فراورینمایندگان به کمبود نقدینگی اعتراض دارند.

افقه افزود: کشور در سه دهه پس از جنگ به رغم شعارهای داده شده وابستگی خود را به نفت کم ننموده است. ساختارهای غیرفراوریی در قوانین و بوروکراسی های اداری به قدری زیاد هستند که در این مدت با استفاده از فروش نفت توانستیم کشور را اداره کنیم، اما از سال 97 که تحریم ها تشدید شد و فروش و درآمدهای نفتی کاهش پیدا کرد، بی کفایتی های اقتصادی عریان شدند.

این اقتصاددان با اشاره به این که سهم قابل توجهی از بودجه را درآمدهای نفتی به طور مستقیم و غیرمستقیم تأمین می نماید، گفت: دولت با قطع و کاهش درآمدهای نفتی ناچار است برای تأمین کسری بودجه به سراغ درآمدهای جایگزین برود. بسیار محرز بود که دولت در سال قبل اقدام به چاپ پول نموده بود، زیرا فروش نفت کاهش پیدا کرد و اقتصادیات ها هم به اندازه کافی پرداخت نشدند.

افقه توضیح داد: اوراق قرضه، بدهی اسلامی و اوراق مشارکت هم خریدار زیادی پیدا نکرد و درنتیجه دولت مجبور به چاپ پول بدون پشتوانه شد. هر دولت دیگری هم بود در غیاب درآمدهای نفتی اقدام به چاپ پول می کرد و شاید اگر رئیس کل بانک مرکزی در ابتدا به این کار بانک مرکزی اشاره ننموده، به دلایل روانی بوده است.

این اقتصاددان هزینه های زائد در بودجه را باعث بالا رفتن هزینه های دولت بیان کرد و افزود: هزینه های زیادی به بودجه کشور تحمیل شده است و به راحتی هم امکان حذف آن ها وجود ندارد. بودجه خواران در بخش های مختلف به اندازه ای زیاد هستند که به کسری بودجه دامن می زنند.

وی با اشاره به این که برای کسری بودجه سه منبع چاپ پول، انتشار اوراق قرضه و یا دریافت وام های بین المللی وجود دارد، ادامه داد: استقراض از مردم راه بهتری برای تأمین کسری بودجه نسبت به چاپ پول است که با عنوان اوراق مشارکت و یا اوراق بدهی شناخته می گردد. اگر مردم از برخی اوراق به علت سود پایین استقبال ننمایند، بانک مرکزی به دنبال منبع سهل الوصول چاپ پول می رود.

افقه در سرانجام بابیان این که به اقتصاد سال 1400 خوش بین است، افزود: به نظر می رسد با توجه به احتمال انجام توافقات در عرصه بین المللی در آینده، امکان فروش نفت بیشتر خواهد شد و دولت کمتر احتیاج به چاپ پول خواهد داشت. از سوی دیگر امکان استقراض از مردم کاهش پیدانموده است، زیرا دارایی آن ها نزول داشته و اوراق مشارکت هم جذابیتی برای آن ها ندارد.

نظام حکمرانی اقتصادی منجر به خلق پول بی پشتوانه می گردد

مرتضی زمانیان، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر درباره اقدام بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه دولت به وسیله چاپ پول اظهار کرد: چاپ پول به دلایل مختلفی در کشورهای جهان رخ می دهد مانند شیوع کرونا که همه اقتصادها را درگیر خود کرد و دولت ها ناچار به استفاده از ظرفیت های پولی خود شدند که در بسیاری از موارد قابل دفاع نیز هست، اما در شرایط دیگری کسری بودجه و تأمین هزینه های دولت، کشور را مجبور به خلق پول می نماید به عنوان نمونه برای خرید گندم چندین هزار میلیارد تومان در سال خلق پول صورت می گیرد.

وی بابیان این که نوع نظام حکمرانی اقتصادی کشور باعث شده از سال های گذشته همیشه دچار چالش خلق پول بدون پشتوانه باشیم، افزود: بخشی از این خلق پول به دلیل کسری بودجه ای است که از منابع بانکی احصا می گردد. ضمن این که در دوره ای نیز کسری منابع در بانک ها پدید آمد، زیرا بانک ها به علت پرداخت سود بالای بانکی، کسری زیادی به بار آوردند و مجبور شدند آن را از منابع بانک مرکزی جبران نمایند تا ورشکسته نشوند.

این استاد دانشگاه افزود: دولت، مجلس و سیاست گذاران باید بپذیرند برای جلوگیری از بروز کسری باید جلوی تورم گرفته گردد. برای کنترل تورم هم باید از چاپ پول و کسری بودجه جلوگیری گردد. ضمن این که برای ممانعت از ایجاد کسری بودجه باید بر تصحیح نظام اقتصادیات ستانی تکیه گردد و یارانه به افرادی که به واقع به آن احتیاج دارند اختصاص پیدا کند.

زمانیان با اشاره به این که خرج کشور از دخل آن بیشتر است، گفت: برای برطرف این مشکل یا باید دخل کشور به وسیله اقتصادیات و کاهش یارانه ها زیاد گردد و یا خرج کشور کمتر گردد. اروپا در یک دهه گذشته و بعد از بحران سال 2008 میلادی که کسری های اقتصادی زیادی پیدا کردند، سیاست های جدی برای برطرف کسری بودجه پیاده نمودند.

وی در سرانجام توضیح داد: ما احتیاجمند برنامه میان مدت برای خروج از بحران اقتصادی هستیم که در گام اول باید نظام حمایتی تضمین شده ای برای بیشترین دهک های جامعه درنظر گرفته گردد مانند پرداخت مبلغی ثابت شبیه یارانه ای که اکنون داده می گردد تا مردم در فرآیند جراحی اقتصادی با مسائل متعددی روبه رو نشوند و امکان انجام اصلاحات به وجود بیاید و سپس به سراغ بازسازی سیاست های اقتصادی برویم.

منبع: رسالت

دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه