کشف دیوار دفاعی عصر مفرغ در تپه نادری شیروان

به گزارش جعبه مهر، آثار معماری و دو تدفین مربوط به اواخر عصر آهن (نیمه اول هزاره اول پیش از میلاد) در دامنه تپه نادری شیروان شناسایی و بقایای یک دیوار بزرگ خشتی مربوط به عصر مفرغ در پای دامنه جنوبی تپه کشف شد.

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علی اکبر وحدتی، سرپرست برنامه فصل دوم حدس برای لایه نگاری امروز شنبه 28 مهر 97، با اعلام این خبر گفت: پیرو عقد تفاهم نامه پژوهشی-آموزشی بین پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور و دانشگاه نانجینگ چین برای انجام پژوهشهای باستان شناسی در تپه نادری شیروان، گروهی از باستان شناسان از مراکز داخلی و بین المللی فصل دوم کاوش در تپه نادری را شروع کردند.

او اضافه کرد: گروه کاوش از متخصصان رشته های مختلف از جمله باستان شناسی، زمین شناسی، ژئوفیزیک، مرمت، معماری و نقشه برداری از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، دانشگاه نانجینگ چین و موزه تاریخ طبیعی پاریس تشکیل شده است.

این باستان شناس یکی از اهداف اصلی فصل دوم کاوش در تپه نادری را لایه نگاری برای شناخت توالی باستانی و تاسیس گاهنگاری محلی در منطقه شمال خراسان گفت و گفت: مواد حاصل از کاوش علاوه بر شناخت دوره های استقرار باستانی در منطقه، به وسیله مطالعات میان رشته ای به بازسازی اقتصاد معیشتی ساکنین این منطقه در طول تاریخ یاری شایانی خواهد نمود.

او اضافه کرد: با توجه به قرار گیری تپه نادری در بافت مسکونی شهر شیروان و برای برطرف مسائل محلی و یاری به پروژه بازآفرینی شهری با تاکید بر هویت شهری شیروان، ساماندهی و معین دقیق عرصه و پیشنهاد حریم تپه نادری در دستور کار گروه مشترک نهاده شد.

او گفت: برای دستیابی به این اهداف، گروه مشترک یک گمانه پلکانی در جبهه جنوبی تپه باز کرد که کاوش در آن تا خاک بکر ادامه یافت.

به گفته این باستان شناس، زندگی در تپه نادری از میانه هزاره چهارم پیش از میلاد(حدود 5500 سال قبل) شروع شده و در دوران مختلف تا دورۀ اسلامی زندگی در آن جریان داشته است.

او در ادامه از شناسایی آثار معماری و دو تدفین مربوط به اواخر عصر آهن (نیمه اول هزاره اول قبل از میلاد) در گمانۀ پلکانی در دامنه تپه اطلاع داد.

وحدتی از جالب توجه ترین آثار کشف شده در این بخش به بقایای یک دیوار بزرگ خشتی مربوط به عصر مفرغ در پای دامنه جنوبی تپه اشاره نمود و گفت: این دیوار که بیش از 4 متر عرض دارد و حدود 2 متر از ارتفاع آن سالم باقی مانده، در حاشیه استقرار ایجاد شده و بر اساس شواهد باستان شناسی به احتمال زیاد بخشی از دیوار دفاعی پیرامونی این استقرار در عصر مفرغ است.

او اضافه کرد: با توجه به اینکه حجم اصلی نهشته های باستانی در تپه نادری مربوط به عصر مفرغ است، به نظر می رسد تپه نادری در آستانه دوران شهر نشینی بسیار شکوفا بوده و دیوار دفاعی به منظور حفاظت از ساکنین در اطراف تپه ایجاد شده بود.

به گفته او، آنالیز مواد باستان شناسی حاصل از کاوش در تپه نادری حاکی از روابط فرهنگی این منطقه به دو حوزه فرهنگی نمازگاه در جنوب ترکمنستان و فرهنگ نوع گرگان در جنوب دریای کاسپی است.

وحدتی اظهار کرد: شاخص ترین یافته های سفالی تپه نادری با سفالینه های منقوش دورۀ چهارم نمازگاه و سفالینه های خاکستری داغدار در مکانهایی چون اُلُغ تپه، آق تپه و پارخای در جنوب ترکمنستان و شاه تپه و ترنگ تپه در دشت گرگان قابل مقایسه است.

او با بیان این نکته که همزمان با فصل دوم کاوش مرمت برج و باروی دورۀ قاجار در اطراف تپه نادری نیز ادامه یافت، گفت: به همین دلیل گروه کاوش بخشهایی از حصار پیرامونی که در دهه های قبل تخریب شده و آثار آن محو شده بود را با روش پیگردی کاوش کرد تا زمینه ادامه مرمت برج و بارو در فصول آینده فراهم گردد.

او اضافه کرد: این برج و بارو که در دورۀ قاجار در اطراف تپه نادری ایجاد شده، ضمن معرفی برشی از تاریخ این استقرار باستانی، یکی از جاذبه های اصلی تپه نادری در برنامه جامع گردشگری این منطقه باستانی را تشکیل می دهد.

این باستان شناس در ادامه از معین عرصه و حریم تپه نادری با بهره گیری از روش مته زنی و مغزه گیری از رسوبات انباشتی همراه با حدس در فصل دوم کاوش اطلاع داد و گفت: در این برنامه، با استفاده از مته های فولادی چینی، حفره های کوچکی به قطر 5 سانتی متر در اطراف تپه حفر شد که با آنالیز وضع نهشت گذاری میزان گستردگی و نوع نهشته ها در کم ترین زمان و با حداقل هزینه و تخریب معین شد.

او اضافه کرد: برای تکمیل نتایج، 12 گمانه نیز در محیط پیرامون تپه باز شد که نتایج حاصل از مته زنی را تایید می نماید.

او گفت: با توجه به قرار گیری تپه نادری در محیط شهری و بافت فرسودۀ مسکونی در اطراف تپه، با معین دقیق عرصه و پیشنهاد حریم تپه ارگ نادری، می توان برای ایجاد سایت موزه باستان شناسی و ساماندهی محیط پیرامونی در تلفیق با پروژه بازآفرینی شهری برنامه ریزی موثری انجام داد.

وحدتی با اشاره به این نکته که تپه نادری از مهمترین استقرارهای باستانی حوضه آبریز اترک است، گفت: از میانه هزارۀ چهارم پیش از میلاد زندگی در این محوطه شروع و تا دورۀ اسلامی جریان داشته است.

او اضافه کرد: طی دورۀ قاجار، حکمرانان محلی شیروان بر فراز این تپه باستانی قلعه ای ساخته و در گردا گرد آن بارویی ایجاد نموده بودند که منطقه مسکونی را محصور نموده بود.

او در ادامه به تصاویری از برج و باروی دورۀ قاجار در تپه نادری اشاره نمود که توسط عکاس ناصرالدین شاه ضبط شده و جزییاتی از معماری قلعه و باروها در آگاه الشمس توسط اعتماد السلطنه ثبت شده که این مدارک به همراه نتایج حاصل از کاوش در تهیه طرح جامع گردشگری برای این منطقه باستانی بسیار سودمند است.

فصل دوم حدس برای لایه نگاری تپه نادری شیروان با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.