جهان بینی ها؛ درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم منتشر شد - جعبه مهر

این کتاب تنها اثر نویسنده اش محسوب می گردد. ریچارد دِویت استاد فلسفه دانشگاه فیرفیلد آمریکاست. استقبال از اولین چاپ این کتاب در سال 2004 باعث شد تبدیل به یک کتاب درسی برای برخی دروس دانشگاهی گردد. به همین دلیل دویت دست به کار تهیه ویراست دوم آن شد و این نسخه کامل تر در سال 2010 چاپ شد.

جهان بینی ها با وجود مقدماتی بودن مطالب و احاطه نویسنده بر مسائل، استدلالی بلند را علیه دست کم دو سوءِباور بنیادی راجع به سرشت علم و فلسفه شکل می دهد. به عبارت دیگر، کتاب پیش رو، را می توان درآمدی بر تاریخ و فلسفه علم و علاوه بر آن، دعوتی به تعمق خواننده در دو قلمرو مذکور دانست.

این کتاب 3 بخش کلی و 29 فصل دارد که زیرمجموعه این 3 بخش هستند. 3 بخش مذکور عبارت اند از: موضوعات اساسی، گذرا از جهان بینی ارسطویی به جهان بینی نیوتنی، پیشرفت های اخیر در علم و جهان بینی ها.

جهان بینی ها، صدق، مسلمات تجربی و مسلمات فلسفی/مفهومی، شواهد و استدلالات موید و مغایر، تز کواین - دوهم و دلالت هایی برای روش علمی، درنگ فلسفی: معضلات و معماهای مربوط به استقرا، ابطال پذیری، ابزارگرایی و واقع گرایی، ساختار عالم در چارچوب جهان بینی ارسطو، درآمدی بر المجسطی بطلمیوس: زمین همچون مرکز کروی شکل و ساکن عالم، داده های نجومی: مسلمات تجربی، داده های نجومی: مسلمات فلسفی/ مفهومی، منظومه بطلمیوسی، منظومه کوپرنیکی، منظومه تیکویی، منظومه کپلر، گالیله و شواهد برگرفته از تلسکوپ، خلاصه ای از معضلات پیش ِ روی جهان بینی ارسطویی، مناسبات فلسفی و مفهومیِ نهفته در تدوین علم جدید، مروری بر علم جدید و جهان بینی نیوتنی، درنگ فلسفی: یک قانون علمی چیست؟، بسط و توسعه جهان بینی نیوتنی در حدفاصل سالیان 1700 تا 1900، نظریه نسبیت خاص، نظریه نسبیت عام، مروری بر مسلمات تجربی ریاضیات و تفاسیر نظریه کوانتوم، نظریه کوانتوم و موضعیت: EPR، قضیه بل و آزمایش های اَسپه، مروری بر نظریه تکامل، دلالت های فلسفی و مفهومی تکامل، جهان بینی ها: جمع بندی ها.

کتاب پیش رو، 4 ضمیمه هم دارد که به این ترتیب اند: فلسفه علم یا تاریخ علم؟، جهان بینی ها: امکان قرائتی تخصصی تر، جهان بینی ها یا پارادایم ها؟، فلسفه: چشم اندازی مطلق؟.

نویسنده کتاب جهان بینی ها با آنالیز مصداقی سه جهان بینی شاخص اعم از جهان بینی ارسطویی، جهان بینی نیوتنی و جهان بینی معاصر کوشش دارد مخاطبش را به مصاف روزنه هایی رو به همین تلقی سنجیده تر از واقعیت ببرد. چراکه باور به اصل میان حالی نیز فی نفسه یک باور فلسفی-مفهومی است.

در قسمتی از این کتاب می خوانیم:

درنگ فلسفی: یک قانون علمی چیست؟

از قرن 17 تاکنون، مفهوم قانون علمی رفته رفته نقشی هرچه برجسته تر در علم ایفا نموده است. طی فصول قبل، راجع به مثلا قوانین حرکات سیاره ای کپلر، قوانین حرکت نیوتن و توصیف نیوتن از اصل گرانش عمومی بحث کردیم. و در فصل بعدی نیز نگاهی اجمالی به سایر نمونه های مشابهی که در پی مقبولیت همگانی تصویر نیوتنی پدید آمدند خواهیم داشت؛ [نمونه هایی] همچون اصول مربوط به جاذبه الکتریکی، که حکایت از روابط مابین پدیده های الکتریکی و مغناطیسی دارند، و بسیاری نمونه های دیگر. این ها همه اغلب به منزله قوانین علمی تلقی می شوند. به نظر می رسد این گونه قوانینْ دربرگیرنده امری اساسی راجع به پدیده های فیزیکی باشند، و جستجو و تشخیص این گونه قوانین نیز از زمان تحولات علمی قرن 17 تاکنون، جزئی بسزا از [سرشت] علم بوده است.

اما یک قانون علمی اساسا چیست؟ هدف اصلی فصل حاضر این است که نشان بدهیم ما به مجرد آنالیز این سوال، طبق معمول، فورا اسیر برخی مسائل به شدت معمابرانگیز خواهیم شد. کوشش های معطوف به مواجهه با این مسائل و همچنین سایر مسائل مربوط به قوانین علمی، خاصه طی چهل سال گذشته یا بیشتر، به طرح مجموعه ای از پیشنهادات، استدلالات، پیشنهادات نقیض، استدلالات نقیض و از این دست انجامید. قدر مسلم آن که از پی چندین دهه بحث و جدل بین مدافعان آگاه و مسلط دیدگاه های مختلف، هنوز هیچ گونه اجماعی بر سر چیستی قوانین علمی یا بهترین طریقه شناسایی شان حاصل نگردیده است.

این کتاب با 622 صفحه، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 65 هزار تومان منتشر گردیده است.