ادبیات کودک و نوجوان درصدد پاسخگویی به نیازهای رشدی و روانشناختی جامعه هدف است - جعبه مهر

به گزارش ایسنا، در بخشی از مقدمه این سرانجام نامه آمده است: در جهانی پیچیده امروز و جهان پر از تشویش و دغدغه بشر، یکی از مهم ترین مولفه هایی که می تواند جوابگوی نیازهای عاطفی و روحی بشر پر از اضطراب باشد، ادبیات است. جهان ادبیات، جهانی آرام بخش، معنوی و آرمانی است که می تواند فکر خسته و درون آشفته نوع انسان را تسکین دهد چرا که ادبیات لبریز از زیبایی های شگفت آور و آمال های دور از دسترس بشر می باشد؛ آمال هایی که پیشرفت های علمی و کنش های مادی نه تنها قادر نبوده انسان را بدان سوق دهند بلکه روز به روز او را از نیل به آن مأیوس تر نموده اند. این جهان معنوی(ادبیات)، جهانی احساسات و عواطفی ست که می تواند نسخه آرامش و تسکین روحی هر گروه سنی ای را در خود داشته باشد. یکی از این جلوه های ادبی، ادبیات کودک و نوجوان است که دربرگیرنده تمام متونی ست که کودک با آن ارتباط برقرار می نماید و به وسیله این ارتباط، احساسات، عواطف و لذت زیبایی شناختی در او برانگیخته می شود. این تأثیرات خاص روحی و روانی در نهایت منجر به شناخت هر چه بیشتر او از زندگی و جهان پیرامون می شود.

صندلی و اهمیت ادبیات کودک و نوجوان از آن جهت محل توجه می باشد که موجب تعالی عواطف، اندیشه، ارزش های اخلاقی و رشد ذوق و درک زیباشناسی گروه مخاطبانش می شود. از این رو، ادبیات کودک درصدد جوابگویی به نیازهای رشدی و روانشناختی بچه ها است و آنان را با آداب، فرهنگ و علم و دانش بشر آشنا می سازد.

ادبیات کودک و نوجوان، یکی از دستاوردهای ارزشمندی است که انسان معاصر با تنونظر در رفتار و نگرش خود به ضرورت آن راه یافته، متوجه آن گشت که تنها راه نجات بشر از تمام ناخوشایندی ها و نامرادی ها، توجه ویژه به کودک و اصلاح اوست چرا که در گذشته کودک و جهانی او از صندلی امروزی برخوردار نبود و در حوزه ادبیات و مبحث آموزش، بین او و بزرگسالان عملاً تفاوتی وجود نداشت. بدان معنا که او مجبور بود؛ همان متن ادبی و آموزشی ای را بخواند که بزرگسالان هم می خواندند. هرچند دیده می شود که در گذشته متونی هم (به زعم پدیدآورندگان) برای او نوشته شده است اما درحقیقت آن آثار یا جهت آموزش به خودِ بزرگسالان است تا چگونگی تربیت بچه ها را بیاموزند و یا صرفاً خواست تحمیلی آنان و انتظارت شان از کودک تربیت یافته به تعداد می رود. پس به نظر می رسد در این آثار نیازهای عاطفی کودک اصلاً محل توجه نبوده است.

در معنای امروزی، ادبیات کودک، شاخه ای از ادبیات معاصر جهانی ست که ابتدا در اروپا شکل گرفت و سپس به سایر کشورهای جهان راه پیداکرد که در قرون اخیر نسبت به گذشته اهمیت بیشتری یافته است و در ایران هم این نوع ادبی، رهاورد جنبش همه جانبه انقلاب مشروطه به شمار میرود که در تمام زمینه ها در پی حرف تازه ای بود. پس ارزشمندی و صندلی این ژانر ادبی تا بدان جاست که پذیرش آن به سرعت در بیشتر کشورهای جهان و پرداختن به آن فراگیر شد و چنان مورد توجه واقع گشت که پژوهشگران این حوزه را متوجه جهانی بودن ادبیات کودک و رویکرد تطبیقی آن در بین ملت ها ساخت. از این رو، در اروپا براساس نظریه سیستم ها و ایجاد پیوندهای نو با مطالعات ترجمه، پژوهش های تطبیقی این نوع ادبی توسعه یافت و نتایج ارزشمندی از آن حاصل آمد. در ایران هم مطالعات تطبیقی شایانی بین ادبیات کودک و نوجوان فارسی با دیگر زبان ها به انجام رسیده است اما مطالعه و مطابقت ادبیات کودک و نوجوان کُردی (به اسم یک زبان دارای ادبیات) مغفول واقع گشته است و تا به حال در این حوزه مطالعه ای منسجم انجام نگرفته است.

پژوهش حاضرآنالیز تطبیقی ادبیات کودک و نوجوان فارسی و کُردی ایران پس از انقلاب اسلامی به مطالعه آثار شعر و داستان کودک و نوجوان فارسی و کردی پرداخته و پس از استخراج داده ها به آنالیز، تحلیل و مطابقت ساختار و محتوای آن ها، جهت نشان دادن ویژگی ها و بعلاوه آشکار ساختن وجوه افتراق و اشتراکات این ژانر ادبی در دو زبان اقدام نموده است. پس نگارنده ابتدا موضوع پژوهش را به دو بخش شعر و داستان تفکیک و سپس هر بخش را به دو زیرمجموعه ساختار و محتوا تقسیم می نماید.

در بخش ساختار(فرم) شعر، آثار را از منظر زبانی(زبان معیار و گفتار، ساختار واژه، ترکیبات و جملات)، ساختار موسیقیایی(موسیقی بیرونی، کناری، لفظی و معنوی) و ساختار بلاغی(بیان و معانی) و در بخش ساختار(فرم) داستان هم، 6 عنصر از عناصر داستانی(پیرنگ، هول و ولا، صحنه پردازی - زمان و مکان، شخصیت و شخصیت پردازی، درون مایه و زاویه دید) را از آثار دو زبان آنالیز نموده است.

بعلاوه در بخش محتوا آثار دو زبان(شعر و داستان) را در شش مقوله اصلی: مضامین طبیعت گرایانه، مضامین دینی، مضامین اجتماعی، مضامین آموزشی، مضامین تربیتی و مضامین سرگرم نماینده بر پایه روش تحلیل محتوای جهت دار(شی یه و شانون) مطابقت داده است.

نکته سرانجامی اینکه در این پژوهش تا حد امکان و توان کوشش شده است که اثری مطلوب و شایسته مخاطبان ارائه شود اما بی شک این مقال همه آنچه که باید، نیست و امید آن می رود که مخاطبان ارجمند و فرهیخته نواقص احتمالی پژوهش را به دیده اغماض نگریسته و به اینجانب گوشزد نمایند. باشد که قدمی در راه خدمت به فرهنگ و ادب این مرز و بوم به تعداد آید.

این رساله در 580 صفحه و در 3 فصل با هدایت علیرضاشوهانی، عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام در روز چهارشنبه 9 تیرماه 1400 با درجه عالی دفاع شد

این گزارش می افزاید: علیرضا شوهانی اسم استاد راهنما و آقایان علرضا اسدی و محمد تقی جهانی اسم استادان مشاور این رساله را بر عهده داشته اند.

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری