باغ 400 ساله بیرم آباد کرمان در بن بست هشت ساله بازگشایی - جعبه مهر

البته بعضی از باغ های کرمان که جزو آثار ارزشمند میراث فرهنگی این منطقه کهن محسوب می شوند، به دلایل متعددی در حال تخریب و از بین رفتن هستند که با بازسازی و بهسازی هرکدام به عنوان یک جاذبه گردشگری و تاریخی می توانند به رونق چرخ گردشگری استان یاری نمایند.

یکی از باغ های مشهور شهر کرمان باغ بیرم آباد است که در زمان حکومت شاه اسماعیل صفوی و به وسیله بیرام بیگ افشار حاکم وقت کرمان در مساحت چهار و نیم هکتار در شرق شهر کرمان احداث شده و قدمتی چهارصد ساله دارد؛ این اثر هشتم اسفند 1377 در لیست آثار ملی قرار گرفته است.

معماری باغ بیرم آباد شبیه سایر بناهای عصر صفویه و تلفیقی از سازه های فاخر، گیاه، درخت و آب در آن به کار رفته که همین موضوع این باغ را به یکی از زیباترین باغ های کرمان بدل نموده است.

این باغ براساس وقف نامه، در زمان قاجاریه به وسیله چهار تن از بچه ها قلی بیگ به آستان قدس رضوی واگذار شده تا فعالیت های مختلفی در آنجا انجام شود و ثمره آن نیز به حرم رضوی برشود، اما به علت کم توجهی و آسیب های ناشی از وقایع جوی و طبیعی رو به تخریب نهاده و درختان سر به فلک کشیده و سرسبز آن در معرض خشکیدگی قرار گرفته بود.

آخرین بازسازی در باغ بیرم آباد به بیش از 2 دهه قبل بر می شود که حصار آن شامل برج ها و دیوارهای اطراف در سال 1380 از سوی میراث فرهنگی بازسازی شد.

عزم جزم برای احیای باغ بیرم آباد

اما پس از تجربه پیروز بازسازی و بازسازی باغ فتح آباد در حاشیه شهر اختیارآباد شهرستان کرمان طی سال های اخیر، علیرضا رزم حسینی استاندار وقت کرمان در مهر سال 1394 از برنامه بازسازی باغ بیرم آباد نیز اطلاع داد تا این ظرفیت خاموش و فراموش شده تفریحی و گردشگری شهر کرمان زنده و احیا شود.

وی وعده داد: براساس برنامه ریزی های صورت گرفته و اخذ مصوبه از آستان قدس رضوی، این باغ در سه فاز طی یک سال مورد بازسازی قرار می گیرد و به مرکزی برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل می شود.

اواخر سال 1399 نیز معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان از پیشرفت 90 درصدی بازسازی این باغ اطلاع دادو همان زمان اعلام کرد: مراحل انتهای بازسازی باغ بیرم آباد با حمایت آستان قدس رضوی و نظارت اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان در حال اجرا است. مجتبی شفیعی اظهارداشت: این باغ پس از بازسازی کامل در قالب کاربری های مرتبط با صنعت گردشگری احیا می شود و در لیست جاذبه های گردشگری این استان قرار می گیرد.

انتظار بی انتها هشت ساله

اما در حالی که علاقه مندان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری همچنان در انتظار بازگشایی درهای باغ بیرم آباد بودند و هستند، با گذشت هشت سال از شروع بازسازی این بنای تاریخی هنوز گشایشی برای بهره برداری از باغ صورت نگرفته است.

وعده وزیر نیز بر زمین ماند

حتی هفتم آبان سال 1401 عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که به کرمان آمده بود، در بازدید از باغ بیرم آباد وعده داد که شخصا با آستان قدس رضوی مذاکره خواهد نمود تا درهای این مجموعه به روی عموم باز شود. وی تاکید نمود: با کشیدن حصار در قسمت های در حال بازسازی، می توان شرایطی را فراهم کرد که مردم بتوانند از این مجموعه زیبای گردشگری در شهر کرمان بازدید نمایند.

اما 13 ماه از سخنان وزیر میراث فرهنگی می گذرد، شهروندان همچنان از کنار این باغ تاریخی می گذرند، تنها برج و باروی آن را از بیرون می بینند و هنوز راهی برای ورود و بازدید از باغ بیرم آباد پیدا نشده است.

شرایط بازدید عمومی به لحاظ فنی فراهم است

آنطور که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان گفت: با اجرای کارهای بازسازیی که به وسیله آستان قدس رضوی و نظارت میراث فرهنگی در باغ بیرم آباد صورت گرفته، این اثر تا حد زیادی آماده بازدید و بهره برداری است و به لحاظ کارشناسی و نظر فنی، باغ شرایط بازدید عمومی را دارد.

شفیعی اضافه نمود: البته کارگاه های بازسازیی در بخش هایی از این بنا هنوز برپاست که همین موضوع برای گردشگران و افراد می تواند جاذبه ایجاد کند و بهانه ای برای ورود بازدید نمایندگان باشد.

وی تاکید نمود: چون مدیریت بهره برداری باغ بیرم آباد در اختیار آستان قدس رضوی است، آنها باید شرایط بازگشایی و بهره برداری را فراهم نمایند.

به گزارش ایرنا هرچند میراث فرهنگی بازسازی باغ تاریخی بیرم آباد را در مرحله ای می داند که شرایط بهره برداری و بازدید از آن برای گردشگران و بازدیدنمایندگان به لحاظ فنی آماده شده است، اما مسئولان آستان قدس رضوی در استان هنوز بازسازی باغ را ناتمام می دانند.

در پیگیری هایی که خبرنگار ایرنا از مسئولان تولیت آستان قدس رضوی برای اطلاع از چرایی بسته ماندن درهای باغ بیرم آباد انجام داد، این مسئولان تا زمان انتشار این گزارش حاضر به پاسخگویی نشدند و هرگونه اظهار نظر را منوط به طی مراحل اداری و کسب مجوزها از آستان قدس رضوی در مشهد منوط دانستند. ایرنا در عین حال آمادگی دارد توضیحات آستان را منتشر کند.

باغ بیرم آباد جدا از اهمیت تاریخی و زیبایی محیطی و بصری بناهای داخل آن، به واسطه قرار گرفتن در منطقه ای باستانی و نزدیکی به اماکن بسیار باارزش تاریخی همانند قلعه دختر، قلعه اردشیر و عمارت تخت دریا قلی بیگ می تواند در جذب گردشگران بسیار پیروز عمل کند اما به طول انجامیدن بازسازی و بعلاوه تعلل در بازگشایی باغ بیرم آباد به وسیله مالک، ضمن اینکه عموم علاقه مندان و گردشگران را از این جاذبه با ارزش تاریخی و گردشگری محروم می نماید، با وجود هزینه کرد قابل توجه برای بازسازی باغ، خطر استهلاک و فرسودگی مجدد این بنا را نیز می تواند در پی داشته باشد.