خبرنگاران از سند2030 تا اعتیاد دانش آموزان - جعبه مهر

روزنامه آرمان ملی یکشنبه پنجم بهمن گفت وگویی را با محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش وپرورش انجام داده که در ادامه متن آن آمده است: پاندومی کرونا و تقابل سلامت دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها، مسئولان این وزارتخانه را مانند بسکمک از کشورهای جهان همچون آلمان، انگلستان، آمریکا و... با چالش بزرگی روبرو کرده است. اما تفاوت ایران با کشورهای توسعه یافته در ضعف در ساختار نظام آموزشی برپایه مجازی و زیرساخت های موجود است که پس از گذشت یک سال از زمان پاندومی کرونا، هنوز این چالش با اپلیکیشن شاد رفع نشده است؛ هرچند بیش از 12میلیون دانش آموز در شاد احراز هویت شده اند. همچنین نابرابری اجتماعی و توزیع امکانات در کشور یکی دیگر از چالش های محسن حاجی میرزایی و معاونانش در این دوره بود که باعث شد هر روز خبر خودکشی یک دانش آموز، به علت نداشتن تبلت و گوشی هوشمند منتشر یا دانش آموزی مجبور به ترک تحصیل شود. در این چالش های پرشمار که البته از دید شخص وزیر آموزش وپرورش یک فرصت برای آینده ای بهتر است، اجرای سند جهانی آموزش 2030 نیز یکی دیگر از مسائل وزارتخانه متبوع ایشان به حساب می آید؛ موضوعی که در بودجه 1400 و در تقابل پاستور و بهارستان، دامن بند آموزشی سند جهانی 2030 را گرفت. دولت این بند را در لایحه بودجه قرار و برای آن ردیف بودجه اختصاص داد، اما طولی نکشید که از سوی دولت و سازمان برنامه و بودجه اعلام شد، آوردن این بند در لایحه بودجه، اشتباه بوده و به سرعت حذف شد. اما در نبود سند جهانی آموزش که پنج سال پیش در سازمان ملل تصویب شد و ایران نیز به همراه 191 کشور دیگر آن را امضا کرده و متعهد به اجرای آن شدند، حالا آموزش وپرورش با همکاری شورایعالی انقلاب فرهنگی در حال تدوین و بررسی سند تحول بنیادین است که به قول مسئولان وزارت آموزش وپرورش، انسان هایی با قابلیت استقلال، عزت، پیشرفت و توسعه کشور تربیت می کند و مقصدی جدا با سند جهانی 2030 دارد. برای بررسی بیشتر این موضوعات، محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش وپرورش در گفت وگوی اختصاصی با آرمان ملی به نکات قابل تاملی اشاره می کند که در ادامه می خوانید.

نظام آموزش وپرورش در دوران وزارت شما با یک پاندمی سخت روبرو شد و با توجه به اینکه ما حدود چهار دهه پیش (در زمان جنگ تحمیلی) به نوعی شرایط مشابهی داشتیم و آموزش دانش آموزان فقط از طریق برنامه های آموزشی صداوسیما انجام می گرفت، اما این بار با 15میلیون دانش آموز، شرایط با آن زمان متفاوت است و به زیرساخت های قدرتمند و آنلاین نیاز دارد که متاسفانه ما در این موضوع با ضعف زیرساختی برای آموزش آنلاین روبرو بودیم. این درحالی است که کشورهایی چون استرالیا از سال ها قبل روی آموزش آنلاین و غیرحضوری کار کرده بودند. نظر شما درباره شرایط نظام آموزشی بعد از شیوع کرونا چیست و چقدر بستر برای آموزش آنلاین و موثر در کشور ما وجود دارد؟

اینکه ما این دوره را دوره ای کاملا متفاوت و متمایز تعبیر کنیم، مثال کاملا درستی است. به هرحال نظام آموزش وپرورش طی دهه های گذشته فرآیندهایی را طراحی و راستاهایی را پیش بینی کرده بود و نیروی انسانی خود را برای آن فرآیندها و راستاهای مختلف تربیت کرده است. این نظام 15میلیون دانش آموز را بین 110هزار مدرسه توزیع کرده بود و فرآیند آموزشی انجام می شد. اطمینان از صحت انجام کار در چنین شرایطی میسرتر بود، به هرحال ما با 110هزار واحد آموزشی بر فرآیند آموزش نظارت داشتیم و به اجرای امر آموزش اهتمام می کردیم. اما کرونا به یکباره شرایط را تغییر داد و همه آن راستاهای گذشته ما دچار اختلال شد. اشاره درستی فرمودید که در جهان، این پدیده و پاندمی غیرمنتظره بود و واکنش نظام آموزشی به این پدیده نیز فاقد سابقه روشن و تجربه دقیق بود. اما بیش از 69درصد از معلمان در جهان برای اولین بار با مفهوم آموزش مجازی آشنا می شدند و باید هرچه سریع تر خود را در قالب این فضا می دیدند. حتی در جاهایی که آموزش مجازی داشتند، معمولا از آموزش های ترکیبی استفاده می کردند و این بخش به صورت غیرحضوری و مجازی ادامه پیدا کرد.

پس ما باید به سرعت دست به کار می شدیم و در ابتدا با تدابیر، روش های مختلفی را تجربه کردیم. اولین اتصال و ارتباط ما با صداوسیما بود و از طریق تلویزیون (مثل تجربه دوران جنگ) آموزش ها را آغاز کردیم. اما دیگر فضای آموزشی با دوران هشت سال دفاع مقدس تفاوت بسکمک داشت و اگر می خواستیم که فقط از طریق صداوسیما آموزش ها را پیگیری کنیم، قطعا با مسائل متعددی روبه رو می شدیم، چون این فضا تعاملی نبود و ثانیا فقط جنبه عرضه داشت، یعنی معلوم نبود در سمت تقاضا (دانش آموز) با چه شرایطی روبه رو است و ما نمی دانستیم چقدر از دانش آموزان از این فضا استقبال کرده اند و اینکه چطور باید پیگیری کنیم. آیا آنها قادرند پاسخ ابهامات شان را بگیرند یا خیر؟ چگونه تکلیف داده شود و چگونه تکلیف گرفته می شود و این مسائل و ابهاماتی بود که در آموزش تلویزیونی با آنها روبه رو بودیم، پس ناگزیر شدیم تا راه حل دیگری پیدا کنیم.

ما ابتدا به سمت پیام رسان های داخلی رفتیم و از آنها کمک خواستیم، ولی آنها نمی توانستند شرایط ما را تامین کنند. ما دو شرط جدی و اساسی داشتیم، اول اینکه بتوانند محیطی کاملا ایزوله را در اختیار ما قرار بدهند و دوم، تست های فنی داشته باشند تا بتوانیم با اطمینان دانش آموزان را به آن سمت ببریم و قابلیت های آنها تست شده باشد، اما چون این امکان در پیام رسان های داخلی فراهم نبود، به فکر ایجاد یک اپلیکیشن آموزشی خاص افتادیم و اپلیکیشن شاد به جهان آمد.

اپلیکیشن شاد در روزهای اول ظرفیت بسیار محدودی داشت و فقط قابلیت مبادله پیام داشت، ولی به تدریج طی چند ماه گذشته ظرفیت هایش توسعه پیدا کرد و حالا به مرحله ای رسیده ایم که 700هزار ارتباط زنده در روز در شاد صورت می گیرد و تا به امروز بیش از 15میلیارد پیام بین معلم و دانش آموز مبادله شده است. همچنین می توان به مبادله بیش از دو و نیم میلیارد فایل در این فضا اشاره ای داشت که اینها ظرفیت های مختلف شاد است. دوازده و نیم میلیون دانش آموز روی شاد احراز هویت شده اند و در کلاس و مدرسه خودشان در این فضا قرار گرفته و با معلم خود در ارتباط هستند. اما با همه این ویژگی ها، ما منکر مسائل شاد نیستیم.

زیرساخت های فنی ما کفایت لازم را برای آموزش آنلاین 15میلیون دانش آموز ندارد. همه دانش آموزان دسترسی به ابزار هوشمند ندارند و پوشش اینترنت در همه مناطق کامل نیست. اینها مسائلی است که در بستر شاد با آنها روبه رو هستیم. همه ما نگران هستیم، چون دانش آموزان را به سمت اینترنت و آموزش آنلاین بردیم و باید در بستر مجازی درس های آموزشی خود را فرابگیرند و شاید آلودگی ها و برخی از مسائل در فضای اینترنت متوجه دانش آموزان شود؛ من این را نفی نمی کنم، ولی می گویم که به اعتبار آمار و ارقام هر چقدر به ظرفیت شاد افزوده شده، از ظرفیت برخی از اپلیکیشن های خارجی کاسته شده است و این نشان می دهد ما آنها را از محیطی کاملا متنوع به محیطی کاملا آموزشی آورده ایم. محیط شاد محیطی کاملا آموزشی است و تعاملاتی که جریان دارد، تعاملاتی کاملا آموزشی است.

و این شاید بدشانسی شما در دوران سخت وزارت تان بود.

من تعبیر بدشانسی را این طور اصلاح می کنم که در درون هر پدیده ای، تهدیدها و فرصت هایی وجود دارد، یعنی کرونا با همه تهدیدهای نگران کننده ای که برای سلامت جامعه دارد و هم کسب و کارها را تحت تاثیر قرار داد و به نوعی فعالیت های آموزشی را متوقف کرد و روابط اجتماعی را تغییر داد، ولی یک فرصت نیز داشت که ما با فضایی جدید و زیست بومی تازه آشنا شویم در این زیست بوم نو در کنار برخی از مخاطرات ظرفیت های کم نظیری وجود دارد. ما این روزها از این ظرفیت کم نظیر به خوبی استفاده می کنیم. من هر هفته با کل مدیران مدارس یک استان که بالغ بر چهار تا پنج هزار نفر هستند، صحبت می کنم و این ظرفیتی فوق العاده است و شاید ما در گذشته هیچ وقت این امکان را نداشتیم. ما هر هفته یک همایش سراسری نزدیک به هزار نفر را برگزار می کنیم، یعنی روسای آموزش وپرورش مناطق کل کشور که 750 نفر هستند و معاونان آموزش وپرورش و مدیران کل استان ها، روی شاد از طریق برنامه ای با عنوان گفت وگوی هفته با ما ارتباط دارند و هر هفته این گفت وگو با یکی از اعضای دولت انجام می شود. د

رصورتی که این همایش، هر یک سال یا دوسال یک بار با صرف آموزش های بسیار زیادی در آموزش وپرورش انجام می شد و خطراتی وجود داشت، چون آنها باید از همه مناطق ایران بیایند و در تهران حضور پیدا کنند. ظرفیت دیگری که این زیست بوم جدید دارد در رابطه با سطح معلمان ماست که همه هم سطح نیستند و تجربیات و توانمندی های آنها یکسان نیست، توزیع آنها در کشور توزیع هماهنگ و یکسانی نیست و برخی از این مناطق دسترسی بهتری به معلمان باتجربه دارند و دسترسی برخی از مناطق به معلمان باتجربه کمتر است. امروز روی شاد، تمام محتوای آموزشی بارگذاری می شود و این امکان وجود دارد که دانش آموزی که در شهرستان خاش یا در جنوب کرمان یا در هرمزگان و آذربایجان غربی حضور دارد، بتواند از بهترین تدریس برخوردار باشد، بدون اینکه نیاز باشد به کلاس کنکور برود یا نزد معلمی برجسته به ادامه تحصیل بپردازد. در واقع آنها می توانند به معلمان باکیفیت دسترسی داشته باشند؛ اینها امتیازاتی است که زیست بوم جدید برای ما ایجاد کرده و توانایی های معلمان در تولید محتوای آموزش الکترونیکی و همچنین توانایی دانش آموزان برای آموختن در چنین فضایی افزایش پیدا می کند. این روزها تمرین های بزرگی انجام می دهیم که در آینده برای کشور مفید خواهد بود. این از بدشانسی ما نیست، بلکه از خوش شانسی نظام آموزشی کشور است.

یکی از بزرگ ترین مسائلی که در سطح جامعه دیده می شود، ضعف آموزش در میان دانش آموزان پایه های اول، دوم و سوم دبستان است. بسکمک از خانواده ها قادر نیستند خود را با شاد هماهنگ کنند و برای کمک کردن به فرزندشان در فرایند آموزشی، مشکل جدی دارند. از دید بسکمک از کارشناسان، اگر این دانش آموزان پایه ضعیفی داشته باشند در سال های آینده با مشکل جدی روبه رو می شوند و خطر ترک تحصیل در کمین آنهاست. ظاهرا حضرتعالی و دیگر معاونان شما به این نتیجه رسیده اید که از یکم بهمن امسال، آموزش حضوری را در دستورکار قرار دهید. نگرانی از سلامت دانش آموزان از یک سو و راهکارها برای ارتقای شرایط تحصیلی این نسل در طرف مقابل را چطور ارزیابی می کنید؟

نگرانی شما و خانواده ها کاملا بجاست. ما هم این نگرانی را داریم و با موافقت ستاد ملی کرونا، دانش آموزان پایه اول و دوم که نمی توانند از طریق فضای مجازی آموزشی ببینند و اطمینان پیدا نمی کنیم که دقیقا مباحث درسی را یاد گرفته اند و در آینده با مسائلی روبرو می شوند، از اول بهمن ماه با رعایت همه پروتکل های بهداشتی به صورت حضوری و کاملا اختکمک و به صلاحدید خانواده ها به مدرسه بفرایند. اگر تعداد دانش آموزان یک مدرسه کم باشد و تعداد افرادی که در کلاس هستند تا ده نفر روی نیمکت های جداگانه کلاس بنشینند، دغدغه سلامت آنها تا حد زیادی رفع خواهد شد. نگرانی دیگر ما برای دروس عملی و کارگاهی در هنرستان هاست که باید دانش آموز مباحث عملی را در کارگاه ها بیاموزد و از لحاظ نظری نمی تواند اینها را یاد بگیرد. ستاد کرونا تصویب کرد که کلیه دروس عملی ما به صورت حضوری و با رعایت پروتکل ها برگزار شود؛ بنابراین این دانش آموزان از اول بهمن ماه در مناطق زرد و آبی کلاس های حضوری برگزار می کنند. ما حدود 50هزار مدرسه داریم که کمتر از 50 نفر دانش آموز دارند و وقتی در یک مدرسه ابتدایی آنها را به شش کلاس تقسیم کنیم، هر کلاسی حداکثر زیر 10 نفر دانش آموز خواهد داشت؛ بنابراین اینها می توانند به مدرسه بفرایند و کلاس هایشان را به صورت حضوری برگزار می شود.

اگر تا خرداد 1400 شرایط به همین صورت باشد و شیوع کرونا متوقف نشود، تمهیدات آموزش وپرورش چه خواهد بود؟

پس از یک سال که از پاندومی کرونا می گذرد، هنوز این پدیده در تمام جهان ناشناخته است و ابهامات زیادی در رابطه با آن وجود دارد. مهم این است که دستگاه ها آمادگی کامل را داشته باشند و بتوانند به سرعت واکنش نشان دهند، یعنی متناسب با شرایط باشند. بنابراین تغییرات در سیاست هایمان را در ارزیابی که از اجرای سیاست های آموزش وپرورش و وزارت بهداشت داریم، انجام می دهیم و به تناسب هرچه فضا آماده تر باشد و نگرانی ها کمتر شود، آموزش های حضوری ما تقویت خواهد شد و اگر به محدودیت هایی برخوردیم، آموزش ها را به صورت ترکیبی انجام خواهیم داد.

یکی دیگر از چالش های دانش آموزان که می خواهیم در این بخش به آن بپردازیم، مشکل دانش آموزان در تامین تبلت و گوشی های هوشمند است. چندی پیش یکی از مدیران ارشد وزارت آموزش وپرورش اعلام کرد که 30درصد دانش آموزان تلفن همراه و تبلت ندارند و پنج میلیون دانش آموز عضو شاد نیستند. اگر این آمار درست باشد، در چند سال آینده با یک نسل روبه رو خواهیم شد که به دلیل فقر و نابرابری اجتماعی، از تحصیل برخوردار نبوده و در معرض آسیب ها قرار خواهند گرفت. تعبیر شما از این شرایط چیست؟

این آمار قطعا درست نیست و احتمالا اشتباه است. ایشان این را اعلام نکرده، چون همه همکاران ما می دانند که حداکثر سه تا سه ونیم میلیون دانش آموز به شاد دسترسی ندارند. اما ما نمی توانیم عدم دسترسی به شاد را مساوی با عدم آموزش بدانیم. این دسته از دانش آموزان هم آموزش می بینند ولی از طریق صداوسیما و تلویزیون. امروز صداوسیما کل دروس پایه را پوشش می دهد و این دقیقا مطابق با زمان بندی درسی است، چون معلمان را خودمان به صداوسیما می فرستیم و برنامه درسی را طراحی کرده ایم و پوشش تلویزیون 97درصد است. ممکن است بسکمک اینترنت نداشته باشند، ولی تلویزیون دارند. دانش آموزانی نیز که تلویزیون ندارند، می توانند از طریق تولید بسته های آموزشی که به صورت بسته های خودآموز باکیفیت طراحی شده آموزش ببینند و از این طریق، جریان آموزشی خود را دنبال کنند. می خواهم این نکته را به همه موارد اضافه کنم که همه ظرفیت هایی که ما ایجاد کرده ایم، امکان هایی است که در اختیار معلم قرار می گیرد و مسئول آموزش هر دانش آموز معلم اوست؛ بنابراین معلمان موظف هستند همه دانش آموزان خود را که در کلاس ثبت نام کرده و به آنها آموزش بدهند. حال اگر در شهر یا روستایی امکان حضوری وجود داشته باشد، آنها آموزش حضوری می بینند. ما امروز 12.5میلیون نفر را روی شاد احراز هویت کرده ایم، یعنی تقریبا کمتر از سه میلیون دانش آموز در این فضا نیستند و برخی از کسانی که روی شاد احراز هویت شده اند، شاید از این بستر استفاده نکنند، پس در بدترین شرایط، ما حداکثر سه ونیم میلیون دانش آموز داریم که در فضای آنلاین نیستند.

به سند 2030 نیز اشاره ای داشته باشیم که در سال های اخیر برای دولت حاشیه ساز شده است. وقتی لایحه بودجه 1400 به مجلس رفت، در صفحه 453 جلد دوم لایحه، برای مشارکت فعال در اجرای برنامه ها و تعهدات جهانی به ویژه اهداف توسعه پایدار در سند آموزشی 2030، بندی وجود داشت. وقتی مجلس اعتراض کرد، دولت گفت که ما اصلا چنین موضوعی در کشور نداریم! و در نهایت آن بند حذف شد. بسکمک از کارشناسان معتقدند تمام سند 2030 بد و نامطلوب نیست و مزایایی نیز دارد. شما در مقام مسئول در این زمینه، آیا با مسئولان درباره شناساندن مزایای این سند صحبت کرده اید؟

درباره آن بند، باید بگویم خطای کارشناسی بود که در سازمان برنامه و بودجه رخ داد و هیچ ارتباطی به آموزش وپرورش نداشت. سازمان برنامه نیز به محض اینکه مطلع شد، آن بند را اصلاح کرد. وقتی بودجه سال بعد را می بینند، برنامه اجرایی بودجه را همان برنامه ششم توسعه که همان برنامه پنج ساله است، ضمیمه می کنند. بند مربوط به سند 2030 در سال های قبل و در همان سال اول برنامه و بودجه، تهیه شده بود و همان را کپی کرده و در لایحه بودجه 1400 گذاشته بودند، وقتی متوجه این اشتباه شدند آن بند را حذف کردند. در چند سال گذشته به هیچ عنوان، موضوع سند 2030 در آموزش وپرورش مطرح نبوده، اما چرا ما با مساله سند 2030 مخالف هستیم و چرا نیازی به این سند نداریم و آیا اگر نکات مثبتی در این باشد وظیفه ما نسبت به نکات مثبت آن چیست؟

باید عرض کنم نظام تعلیم و تربیت، نظامی یکپارچه است، این نظام اهداف معینی دارد و این اهداف با هم ترکیب می شود. تربیت، انسانی را با مختصات معینی هدف گذاری می کند. در ایران تجربیات قبل و بعد از انقلاب مطالعه شده که عملکرد کلی این نظام تعلیم و تربیت چگونه بوده است، تجربیات جهان را گرفته و مطالعه کرده اند. همه یافته های علمی موجود درباره نظام تعلیم و تربیت با تحلیل شرایط موجود در ایران، موجب تدوین سند تحول بنیادین شده است. این سند، سندی یکپارچه است که تمام اهداف نظام تعلیم و تربیت را پوشش می دهد. در این سند، درباره عدالت آموزشی گفته شده و در سند 2030 هم درباره عدالت آموزشی مباحثی مطرح شده است. درباره رفع بیسوادی گفته ایم و در رد سند 2030 نیز در این باره پیشنهاداتی شده است. اما اینکه برآیند کلی سند 2030 و سند تحول می خواهد ما را به کدام سمت ببرد، این مساله ماست.

درحقیقت برآیند کلی سند جهانی ما را به جایی نمی برد که نیروهایی مناسب برای استقلال، عزت، پیشرفت و توسعه کشور تربیت کنیم. این سند با چارچوب های تربیتی متمایزی، طرح ریزی شده، اما منکر مصالح مشترک نیستیم، ولی مقاصد ما مشترک نیست. ما مقصدمان تربیت انسان هایی در تراز انقلاب اسلامی است. تربیت انسان هایی که بتوانند سربازان شکل گیری تمدن نوین اسلامی باشند؛ آدم هایی که بتوانند از حقوق خود دفاع کنند و روی پای خود بایستند و با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کنند، آنها باید بتوانند مسائل خود را به خوبی حل کنند و در پیشرفت و سازندگی کشورشان مشارکت فعال و موثری داشته باشند. ما به دنبال تربیت چنین انسان هایی هستیم و اصولا در تمام جهان به همین صورت است. فرصت تعلیم و تربیت مهم ترین فرصت آینده سازی یک جمعیت است. اینکه شما می خواهید چه آینده ای را بسازید بهتر است خودتان تصمیم بگیرید تا اینکه دیگران به شما بگویند که آینده ای را برای شما ساخته ایم و شما بیایید و در این راستا حرکت کنید. لذا من فکر می کنم، ما در سند 2030 مقاصد متفاوتی داریم و نظام تعلیم و تربیت ما با 2030 سازگاری ندارد. اما ممکن است مصالح مشترکی وجود داشته باشد؛ بنابراین ما متعهد هستیم که روی سند تحول بنیادین به عنوان اصلی ترین الگو و نقشه راه نظام تعلیم و تربیت تمرکز کنیم.

همان طورکه به موضوعات مشترکی که در سند تحول بنیادین و سند 2030 وجود داشت اشاره فرمودید؛ برای مثال، دسترسی عادلانه آموزش برای همه وجود دارد که در چند دهه گذشته این موضوع محقق شده یا در زمینه برابری جنسیتی، اقدامات مثبتی برداشته شده، هرچند کافی نیست. مساله مهمی که وجود دارد، تربیت آموزشی جنسی و موضوعات شناخت بدن در قشر دانش آموزان است. ما در چند دهه گذشته برای این نامطلعی دانش آموزان، هزینه ها و آسیب هایی داشته ایم که تعدادشان کم نیست. همچنین مسائل مشاوره ای در سن بلوغ می تواند سازنده باشد اما آموزش وپرورش برای تربیت و آموزش معلمان پرورشی و مشاوره، ظاهرا برنامه ای ندارد. آیا این یک ضعف در نظام آموزشی ما به حساب نمی آید؟

عرض کردم ممکن است در درون سند 2030 به موضوعاتی پرداخته شده باشد که مهم است، ولی ما در مقصد با هم مشکل داریم. در نحوه نیل به این مقصد با هم زوایایی داریم و ما در راستا خودمان حرکت می کنیم ولی موضوع تربیت جنسی موضوع مهمی است که در شورایعالی انقلاب فرهنگی، ماموریتی به وزارت آموزش وپرورش داده شد تا روی این موضوعات کار بیشتری انجام دهد. وزارت آموزش وپرورش نیز با همکاری دستگاه های متعددی از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روی این موضوعات کار کرده است. اینکه ما به سطح معینی از مطلعی های دانش آموزان نیاز داریم، موضوع مهمی است ولی مدرسه جایگاه آموزش های جنسی و جنسیتی نیست. ما این راستا را در سندی دنبال می کنیم که تدوین شده، ولی هنوز به تصویب نرسیده و برعهده خانواده هاست و باید مطلعی های خانواده ها را برای کمک به فرزندان شان بالا ببریم. باید مطلعی معلمان و مربیان را بالا ببریم و به جای اینکه مستقیما با دانش آموزان درباره این مفاهیم صحبت کنیم، با خانواده ها گفت وگو و آنها را برای انجام چنین نقش مهمی تجهیز کنیم.

جناب وزیر شما در صحبت هایتان به کلمه مفاهیم اشاره می کنید و قطعا پدر هستید. همه خوب می دانیم که بسکمک از خانواده ها هنوز مسائل جنسی فرزندانشان را تابو می دادند و درباره افزایش مطلعی آنها با فرزندشان حرف نمی زنند. در این مرحله نقش مشاور مدرسه می تواند بسیار برجسته باشد که متاسفانه نادیده گرفته شده است.

قطعا این آموزش ها باید به واسطه خانواده ها، مربیان و مشاوران به دانش آموزان ارائه شود و باید توانمندی خانواده را بالاتر ببریم. انسان بیش از هر زمانی، دوران زندگی خود را با خانواده طی می کند، یعنی 84درصد از دانش آموزان دوران کودکی خود تا قبل از دبستان را که دورانی معین کننده در تربیت آنهاست، در آغوش خانواده سپری می کنند و خانواده ها باید مطلعی لازم را برای نحوه روبروه درست با سوالات، ابهامات و ضرورت های مطلعی دانش آموزان و نوآموزان داشته باشند. اینکه مطلعی خانواده ها و مربیان را بالاتر ببریم قطعا قابل بررسی است.

در این شرایط، آموزش وپرورش قصد دارد، مهدهای کودک را در اختیار بگیرد. آیا سند تحول بنیادین برای تربیت بچه ها در مرحله مهدکودک نیز ورود خواهد کرد؟

در شورایعالی انقلاب فرهنگی تصویب شده که نظام تعلیم و تربیت باید یک نظام یکپارچه باشد. تربیت از دوران کودکی، اهمیت کمتری از سایر دوره ها ندارد و اهمیت آن از دوره ابتدایی و متوسطه کمتر نیست و باید به آن توجه کرد. بنابراین تصویب شد که کل تعلیم و تربیت بچه ها از دوران کودکی تا پایان دوره دبیرستان برعهده آموزش وپرورش باشد؛ البته این امر به معنای آن نیست که ما برای دوره پیش از دبستان می خواهیم همه این بچه ها را سر کلاس بیاوریم. آنها از پنج و شش سالگی که در پیش دبستانی شرکت می کنند و کسانی که قبل از پیش دبستانی در خانواده هستند، از طریق آموزش خانواده ها آموزش می بینند و کسانی که در مهدکودک ها حضور دارند، نقش مراقبتی و نقش آموزشی و تربیتی دارند که براساس این مصوبه، بناست ما برای این دوره برنامه ریزی کنیم. باز اجرای این برنامه ریزی برعهده خود مهدکودک هاست که در بخش خصوصی انجام می شود و همچنین با کمک خانواده ها خواهد بود.

اجازه بدید در رابطه با صحبت های حضرتعالی مثال دیگری بزنم، طی چند ماه گذشته خودکشی بیش از 14 دانش آموز مطرح شده که علت برخی از آنها را نداشتن تبلت می دانند و برخی دیگر اختلافات خانوادگی و روحی داشته اند. شاید اگر به موضوع پرورش و مشاوران در مدارس بهای بیشتری داده می شد، چه بسا نیمی از این خودکشی ها رخ نمی داد. شما نیز با این نظر موافق هستند؟

خودکشی پدیده ای است که همیشه در جامعه وجود داشته و در سنین مختلف دیده می شد. مواردی که طی چند وقت اخیر در سنین دانش آموزی مشاهده شده در آموزش وپرورش، یک غربالگری اولیه صورت می گیرد که دانش آموزان را از نظر سلامت روانی و شخصیتی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. بچه هایی که به مراقبت و حمایت بیشتری نیاز دارند، معین می شوند و بچه هایی که در خطر جدی هستند برای ارائه خدمات به مراکز مشاوره معرفی می شوند. همه تلاش ما این است که از بروز آسیب های اجتماعی پیشگیری کنیم. این کاری جدی در آموزش وپرورش است که طی سال های گذشته با قوت انجام می شود و ما می توانیم نیم رخ شخصیتی دانش آموزان را ترسیم کنیم و بگوییم که از نظر شخصیتی در چه شرایطی هستند و این مطلعی ها به ما کمک می کند تا مداخلاتی به موقع و بهنگام داشته باشیم. اما درباره اینکه برخی از خودکشی ها را به تبلت و ابزار هوشمند آموزش مجازی ربط می دهند، حداقل در مواردی که به ما گزارش شده هیچ موردی به خاطر تبلت نبوده است. متاسفانه برخی از خانواده ها آسیب دیده هستند و آسیب های برخی در این شرایط سخت تشدید می شود و شاید اختلافاتی درون خانواده عامل این حوادث تلخ شده که در شرایط شیوع کرونا تشدید شوند؛ البته برای ما فرقی نمی کند خودکشی یک دانش آموز به دلیل نداشتن تبلت و گوشی هوشمند باشد یا به هر دلیل دیگری، این امر موضوع و مساله ماست و در حوزه توجه ما قرار گرفته است و ما به سادگی از کنار هیچ کدام از این پدیده ها عبور نخواهیم کرد.

اما بازهم تاکید می کنم که ما منکر کمبود مشاوران در مدارس نیستیم و باید هرچه سریع تر این خلأ جبران شود. آموزش وپرورش در سال گذشته بیش از هشت هزار نفر به نیروهای امور تربیتی و پرورشی اضافه کرده که یکی از کارکردها و مسئولیت های آنها مراقبت از دانش آموزان است. مراکز مشاوره را توسعه داده ایم و در حوزه معاونت پرورشی و انجمن اولیا و مربیان افزایش قابل توجهی داشته ایم. من معتقدم هیچ نهادی به اندازه آموزش وپرورش ظرفیت بالایی برای پرداختن به مساله آسیب های اجتماعی ندارد و ما این دانش آموزان را در اختیار داریم و دقیقا می دانیم که یک درصد دانش آموزانی که در معرض خطر جدی قرار دارند کدام هستند. وقتی می گویم خطر جدی، یعنی انواع آسیب های اجتماعی و بحث قرار دریافت در معرض اعتیاد، خشونت و مجموعه آسیب هایی است که باید این دانش آموزان تحت کنترل و مراقبت قرار گیرند.

به دغدغه های این روزهای معلمان نیز اشاره داشته باشیم. با توجه به تاکیدات شما درباره افزایش حقوق معلمان و اقدامات موثری که در این باره انجام شد، وزارتخانه تحت پوشش شما، چه تمهیداتی برای رساندن حقوق معلمان متناسب با نرخ تورم جامعه اندیشیده است؟

کشور ما با مسائل خاصی روبه رو است که همه بخش های اجتماعی ما متاثر از این مسائل هستند. امیدواریم گشایشی ایجاد شود و به تدریج این مسائل و مسائل حل و فصل شوند. ما طی دو سال اخیر تلاش کرده ایم حقوق فرهنگیان را با متوسط حقوق سایر کارکنان دولت متناسب کنیم. در گذشته فاصله هایی وجود داشت که امروز جبران شده است؛ بنابراین هر تصمیمی برای بهبود شرایط کارکنان دولت گرفته شود، قطعا فرهنگیان هم در آن سهیم خواهند بود. براساس حکم قانون، ما باید رتبه بندی معلمان را اجرایی کنیم که این می تواند اتفاق خوبی در شرایط برخورداری های فرهنگیان باشد، هم از نظر انگیزه برای ارتقای صلاحیت و صلاحیت های تخصصی آنها و هم توانمندی های تدریس شان و معلمانی که کیفیت بهتری داشته باشند و صلاحیت های تخصصی بالاتری داشته باشند، رتبه بالاتری می گیرند و در این صورت حقوق بالاتری را دریافت خواهند کرد.

جعبه مهر: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما