رشد خروجی های علمی ایران 11 برابر بیشتر از متوسط جهانی - جعبه مهر

رشد کمّی تعداد مقالات با بهبود شاخص های کیفی مثل شاخص h (شاخص h عددی است که تأثیرگذاری علمی دانشمندان را نشان می دهد. این شاخص تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد استنادات به آثار آنها را به عنوان معیار تأثیرگذاری در نظر می گیرد) و سهم مقالات داغ دنیا نیز همراه بوده است.

طبق داده های پایگاه استنادی علوم دنیا اسلام (ISC) در سال 2017، رتبه ایران از نظر مقاله های داغ در دنیا 33 و در میان کشورهای اسلامی 2 بوده است.

نکته شایان توجه این است که دستاوردهای ایران در فراوری علم، در شرایطی کسب شده که اعتبارات پژوهشی کشور از سهم 1 درصدی فراوری ناخالص ملی فراتر نرفته است. رشد تعداد دانشگاه ها، اعضای هیئت علمی و دانشجویان و نیز در نظر دریافت انتشارات علمی به عنوان معیاری در ارزیابی عملکرد و ارتقای اعضای هیئت علمی و همچنین پذیرش دانشجویان در دوره های تحصیلات تکمیلی و اعطای گرنت به آنها از مهم ترین عوامل بهبود وضعیت فراوری علم در ایران است.

سایماگو لب (Scimago Lab)، از مراکز علم سنجی دنیای، توان علمی کشورها را با شاخص های گوناگون ارزیابی می نماید. طبق رتبه بندی سایماگو، ایران رتبه 16 دنیا را از نظر شمار انتشارات علمی در سال 2017 کسب نموده است.

صندلی ایران در 6 حوزه فناوری

نیوساینتیست اعلام نموده است در یک دوره 30 ساله از سال 1980 تا 2010 میلادی، رشد خروجی های علمی ایران 11 برابر بیشتر از متوسط دنیا و بیش از هر کشور دیگری بوده است.

روند چشمگیر رشد علمی

طی دو دهه اخیر، رتبه ایران در شمار انتشارات علمی، پیوسته بهبود یافته و طبق فهرست سایماگو از صندلی 51 دنیا در سال 1997 به صندلی 16 در سال 2017 رسیده است. در یک دوره 30 ساله از سال 1980 تا 2010 میلادی، رشد خروجی های علمی ایران 11 برابر بیشتر از متوسط دنیا و بیش از هر کشور دیگری بوده است.

طبق داده های پایگاه استنادی دنیا اسلام، ایران از نظر شمار انتشارات در 10 سال گذشته در حوزه مهندسی رتبه 12، علوم مواد رتبه 11، شیمی رتبه 12 و ریاضی رتبه 14 در دنیا را به دست آورده است. همچنین در حوزه های شیمی، مهندسی، علوم، مواد، فیزیک، ریاضی، داروسازی و سم شناسی، علوم کامپیوتر، زمین شناسی، میکروب شناسی و علوم فضا رتبه یک را میان کشورهای اسلامی کسب نموده است.

نرخ رشد فراوری علم در کشور به گونه ای بوده است که دستیابی به رتبه اول فراوری علم منطقه چند سال زودتر از افق چشم اندازِ پیش بینی شده، با پیشی دریافت از ترکیه در سال گذشته، محقق شده است.

نمودار سهم کشورهای مختلف منطقه در فراوری علم در سال 2017

رشد کیفی و کمّی نشریات علمی

نشریات علمی، نتایج دستاوردهای پژوهشی را به انتشار می رسانند و تعداد و کیفیت آنها می تواند از شاخص های نشان دهنده توان پژوهشی کشور باشد. یکی از نظام های ارزیابی نشریه های علمی، نمایه نامه های استنادی است که ناشران، نشریات خود را به هیئت های داوری آنها می فرستند تا پس از ارزیابی و احراز کیفیت لازم، نام نشریه در نمایه نامه ثبت گردد.

بنابراین، حضور در این نمایه نامه ها نشان دهنده اعتبارات نشریات است. وب آوساینس و اسکوپوس دو مورد از نظام های ارزیابی بسیار معتبر در دنیا هستند.

تعداد نشریه های ایرانی نمایه شده در نمایه نامه های وب آوساینس و اسکوپوس

نمودار روند سالانه میانگین ضریب تأثیر نشریات ایرانی در وب آوساینس

از جمله شواهد دیگر برای رشد کیفی نشریات علمی در سال های اخیر، آنالیز روند میزان ضریب تأثیر این نشریات است. ضریب تأثیر یکی از شاخص های علم سنجی است که برای اندازه گیری تأثیر یک نشریه علمی بر پیشرفت علم و مقایسه نشریات با یکدیگر استفاده می گردد. این شاخص نشان دهنده فراوانی استنادها در یک دوره زمانی (معمولاً دوساله) به مقاله های یک نشریه است.

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری