شواهد حضور ساسانیان در شهر تون کشف شد

به گزارش جعبه مهر، در لایه های زیرین مسجد صدر اسلامی کوشک که یکی از مساجد اولیه منحصر بفرد در فردوس است، شواهدی از استقراری تاریخی بدست آمد که نشان از حضور ساسانیان در این بخش از شهر تاریخی تون دارد.

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار، سرپرست هیأت باستان شناسی با اعلام این خبر گفت: فصل دوم پژوهش های باستان شناسی شهر تاریخی تون در فردوس خراسان جنوبی با همکاری مشترک معاونت پژوهشی دانشگاه تهران، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان جنوبی، پایگاه شهر تاریخی تون ، اداره میراث فرهنگی شهرستان فردوس و مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام گرفت.

عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران افزود: این پروژه با دو هدف شناسایی شواهد صنعتی در بخش جنوبی و غربی شهر تون ، بازشناسی مسجد صدر اسلامی کوشک و شواهد آن انجام شد.

او با اشاره به کشف شواهد قطعی از کوره های سفال پزی قرون میانی اسلام و یک حوض انبار(آب انبار) مدفون شده به همراه سیستم تامین آب آن ، از قنات جهانی بلده فردوس، از شناسایی روند تحول مسجد صدر اسلامی کوشک خبر داد.

این باستان شناس افزود: در این فصل ابتدا با همکاری پایگاه شهر تاریخی تون، مطالعات ژئوفیزیک در محدوده ای به وسعت یک هکتار در بخش صنعتی آن انجام گرفت و بر اساس نقشه های بدست آمده، سه نقطه برای کاوش انتخاب شد.

او با بیان اینکه تحلیل اولیه این مطالعات که با همکاری کوروش محمدخانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی انجام گرفت نشان از وجود آثار معماری، سازه های حرارتی و تدفین در منطقه مورد نظر دارد اظهار کرد: بر این اساس سه ترانشه برای کاوش انتخاب شد که برآیند کاوش در آن کشف دو کوره مستطیلی شکل و آثار مرتبط با آن بود.

سرپرست هیأت باستان شناسی کاوش افزود: مطالعات اولیه اجرا شده در فصل اول کاوش در این محوطه، نشان از وجود سفال با لعاب ارغوانی با فراوانی بالا در شهر تون داده بود که باستان شناسان غربی آن را گونه بامیان نام نهاده اند.

او افزود: با به دست آمدن شواهد قطعی تولید این گونه در کوره کاوش شده در این فصل، این نظر که مرکزیت این گونه در حوزه خراسان ایران قابل طرح و امکان بالایی داشته تا در افغانستان، قوت گرفته و به نظر بایست در نامگذاری آن از گونه بامیان به گونه فردوس - بامیان تجدید نظر و مطالعات تکمیلی پیرامون آن را ادامه داد.

شواهد اولیه وجود مکانی مذهبی در محل مسجد صدر اسلامی کوشک

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با موفقیت آمیز دانستن مطالعات اولیه در مسجد صدر اسلامی کوشک درفعالیت های باستان شناسی انجام گرفته گفت: یکی از مساجد اولیه منحصر بفرد در فردوس، مسجد کوشک است که در جهان اسلام با دو مسجد دیگر با نام های فهرج در نزدیکی یزد و ابن طولون در قاهره مصر قابل مقایسه است.

به گفته او ، این مسجد دارای کتیبه های قرون اولیه و میانی اسلامی ، در طول تاریخ همواره مورد استفاده قرارگرفته و به دلیل مداخلات انسانی و زلزله های تاریخی، بارها مرمت شده است.

اسماعیلی جلودار افزود: این مسجد از نظرمعماری بویژه پیل پایه های آن با ساختار ستون نماهای چهارگانه در چهار ضلع با بناهای پیش از اسلام و دوره ساسانی قابل مقایسه است.

او افزود: عدم هماهنگی شبستان ستوندار این مسجد با صحن و ایوان های آن از نظر پلان و سازه ای، باعث شد تا در مجموع سه ترانشه، در این مسجد مورد کاوش قرار گیرد.

سرپرست هیأت باستان شناسی با بیان اینکه نتایج بدست آمده نشان از وجود کف های استقراری متعدد در مکان دارد ،از آشکار شدن پایه ستون گچی ، کف اولیه مسجد و استقرار پیش از اسلامی یا ساسانی برای نخستین بار در آن خبر داد.

او شرح داد: در واقع در لایه های زیرین مسجد، شواهدی از استقراری تاریخی بدست آمد که نشان از حضور ساسانیان در این بخش از شهر تاریخی تون دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: شناسایی دو پایه آتشدان که در حین عملیات مرمتی سال های گذشته(قبل از سال 1385) در گوشه شرقی مسجد بدست آمده بود و در ساماندهی انبار میراث فرهنگی مشاهده شد ، فرضیه وجود یک مکان مقدس آیینی(آتشگاه؟) را مطرح می کند که بدست آمدن نتیجه قطعی، ضرورت ادامه مطالعات در این بخش را دو چندان می کند.

او در خاتمه افزود: نظر به اهمیت یافته های به دست آمده از مسجد صدراسلامی کوشک فردوس ، اقدامات اولیه برای حفاظت و مرمت آثار و شواهد معماری آن انجام شد.