فیلم رضا؛ در سینمای ایران آوانگارد است - جعبه مهر

علی ورامینی| علیرضا معتمدی، کارگردان رضا در گفت وگویی گفته است که سال ها فیلمنامه هایی که دوست نداشته نوشته تا به رضا رسیده و موقعیت ساخت آن برایش پیش آمده.

سابقه او در نوشتن و بودن در فضای سینمای ایران این امکان را به او می دهد که خلاف بسیاری فیلم اول خود را با تیم حرفه ای و حتی اسپانسری قوی شروع کند - بماند که کم مانده بود به سبک برنامه های آشپزی اسپانسر در چشم فرو رود- این امکانات معتمدی را برای ساختن فیلم شخصی اعتماد به نفس می دهد، فیلمی که هم به لحاظ فردگرایی ای که دارد و هم خوانشش از عشق، در سینمای ایران آوانگارد است. رضا مردی میانسال و مدرن است.

تعیین است که معتمدی ابعاد چنین مردی را می شناسد. مردی که در اصل معمار است، اما خود را بیشتر نویسنده و منتقد می داند؛ جدال انسان مدرن میان آنچه نظام پولی- اقتصادی از او می خواهد با آنچه می خواهد باشد. رضا به فرد احترام می گذارد، به فردیت فرد.

نمی خواهد خود را به گرده کسی آویزان کند، حتی اگر او همسر و عشقش باشد. اصول محکم اخلاقی خودش را دارد. به گفتن حقیقت اصرار دارد، حتی اگر کاملا به ضررش تمام شود و آن هم وقتی که می تواند با پنهانکاری آن مسیری که باب دلش است و برایش خوشایند، پیش ببرد. انگار پدرش تازه مرده است و نسبتش با مرگ هم بسیار عقلانی است.

این را در گفت وگویی با یکی از اقوام درباره ناراحت بودن عمه خود از تنهایی اش پس از مرگ پدر متوجه می شویم، مساله ای که اگرچه برای عمه به عنوان فردی سنتی مهم ترین مساله است، اما برای رضا تنهایی و مرگ انگار کاملا حل شده است و با همان لحن شوخی از مرگ پدرش می گوید.

معتمدی سعی کرده برای ساخت شخصیت رضا که در واقع همه فیلم است از جزییات بسیار بهره بگیرد؛ چه در دکوپاژ، چه در اموری که به نظر پیش پا افتاده هستند؛ مثل چگونگی نشستن برای صرف غذا و چه در انتخاب لوکیشن ها؛ لوکیشن هایی که اگرچه تعیین است اصفهان است، اما شخصیت اصفهان بر شخصیت رضا فائق نمی شود، شهر جز کارکرد شهر، محلی برای پرسه زنی و جایی که رخداد ها را به وجود می آورد چیز دیگری نیست.

با همه این ها رضا آن طور که باید برای ما ساخته نمی شود، به چند دلیل عمده؛ اول اینکه تمام رابطه هایی که از رضا می بینیم فقط با جنس مخالف است، آن هم در حالی که می خواهد با هر کدام از آن ها جای خالی فاطی را پر کند و مسکنی باشند بر زخم نبود عشقش.

تکلیف شخصیت رضا در مواجهه با این ها تعیین نیست، مذبذب است. گاهی بسان یک دون ژوان بازنمایی می شود، مردی که بسیار راحت با دیگر زن ها رابطه می گیرد، از رفتن عشقش اگرچه ناراحت می شود، اما برای نگهداشت او تلاش جدی ای نمی کند.

گاهی به مثابه فردی اخلاقی نشان داده می شود که ترک کام خود می کند تا کام دوست برآید. رفت و برگشت شخصیت او میان دون ژوان و کسی که رضاست به تقدیرش تا آخر فیلم اتفاق می افتد، به انضمام این نکته که رضا جز در دریافت رابطه با زن ها پیشقدم می شود در همه حالات رها شده در دست اتفاقات است و منفعل. نکته دیگر که شناخت ابعاد یک مرد میانسال بی شناخت او از نسبتش با کار و مشغولیتش کاملا ناقص است.

مگر اینکه دون ژوانی باشد که اساسا کاروبارش در همان رابطه با زنان تعریف شود. رضای قصه برای ما نه معمار است و نه نویسنده و منتقد. مجموع این ها باعث می شود که مخاطب نه با رضا همدل شود و بتواند آن طور که باید به شخصیت او نزدیک شود.

شرکت دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور لحظه آخری، تور ارزان، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه