خاتمه خاموشی ها و نگرانی نو برای تامین گاز - جعبه مهر

اعتماد در ادامه نوشت: با وجود اینکه تا هفته گذشته همچنان بعضی خاموشی های پراکنده در کشور مشاهده می شد، اما به صفر رسیدن خاموشی ها در حالی که همچنان مصرف در اعداد و ارقام بالایی قرار گرفته است، شاید قدری عجیب باشد. بر اساس گزارش های رسمی با وجود کاهش دمای هوا، اما اندازه مصرف برق در روز دوشنبه همچنان در اوج قرار گرفته است و به 62 هزار و 260 مگاوات رسید؛ بیش از 9 هزار مگاوات بیشتر از روز مشابه سال قبل.

با وجود مصرف بالای برق نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها علتی که می تواند جوابگوی به صفر رسیدن خاموشی ها برای مصارف خانگی باشد، انتقال آن به بخش صنعت است؛ در این راستا محمد جعفری انار، مدیرعامل نیروگاه زاگرس کوثر گفته بود که بحران خاموشی ها از خانوار به صنایع انتقال یافته است. در حال حاضر وقتی به پیک روز می رسیم، صنایع خاموش می شوند یا اندازه احتیاجشان به برق را به شدت کاهش می دهند. در حال حاضر بسیاری از صنایع با مشکل روبرو هستند..

مسائل ناشی از تامین برق مورد احتیاج کشور در حالی ادامه دارد که پیک مصرف تا سال گذشته حدود 55 هزار مگاوات بوده و در این یک سال هم سرمایه گذاری چندانی برای ارتقای توان نیروگاه ها انجام نشده است. بنابراین به نظر می رسد در آغاز فصل سرد علاوه بر مسائل در تامین برق، نیروگاه ها هم درگیر معضلات سال گذشته شوند و مجددا مازوت را به اسم سوخت برای فراوری انرژی مصرف نمایند.

خاموشی ها به صفر رسید!

روز گذشته مسعود صادقی، مدیرکل مهندسی و نظارت بر توزیع شرکت توانیر از به صفر رسیدن اندازه خاموشی ها در بخش خانگی در هفته جاری خبر داده و ابراز امیدواری نموده بود که اگر فرایند کاهش دما با همین فرایند انجام گردد تا خاتمه هفته خاموشی صورت نخواهد گرفت، ولی احتیاج است این همکاری ها به وسیله بخش خانگی، صنعتی و کشاورزی صورت گیرد تا خاتمه این ماه و عبور از فصل گرما شاهد خاموشی نباشیم.

اگرچه که همچنان و بر اساس دستور حسن روحانی تا خاتمه شهریور ماه دستگاه های استخراج نماینده رمز ارز اجازه فعالیت ندارند، امابه صفر رسیدن قطعی برق در بخش خانگی و انتقال آن به بخش صنعت، تجربه آزموده ای است که نتیجه خوبی در بر نداشت؛ در تیرماه امسال و پس از قطعی برق در بخش صنعت، قیمت فولاد و سیمان در بازار افزایش داشت.

تا جایی که سیدجواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بورس کالای ایران یکی از عوامل افزایش سیمان در آن مقطع زمانی را قطعی برق دانسته بود. اگرچه که فاصله 9 تا 11 هزار مگاواتی مصرف برق در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، نارضایتی ها را در بین مصرف نمایندگان خانگی در پی داشت، اما انتقال آن به بخش صنعتی قطعا می تواند بر قیمت تمام شده محصولات صنعتی و به ویژه فولاد و سیمان تاثیر بگذارد.

اما تنها مشکل کشور در تامین برق مصرفی نیست و تامین سوخت مورد احتیاج نیروگاه ها هم یکی از دغدغه های مسوولان است. در زمستان سال گذشته که تامین گاز دچار مشکل شده بود، نیروگاه ها مجبور به سوزاندن مازوت بودند.

بیژن زنگنه، وزیر اسبق نفت در دی ماه 99 در این خصوص گفته بود: مصرف فعلی گاز کشور روزانه بیش از 825 میلیون مترمکعب است که از این اندازه 556 میلیون متر مکعب مصرف خانگی، عمومی و صنایع کوچک است. البته این میزان نسبت به پارسال عدد عظیمی است و بیش از 60 میلیون مترمکعب نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

بنابراین به نظر می رسد امسال هم اگر مصرف گاز و برق در هر بخش بیش از پیش بینی ها باشد باید منتظر زمستانی با خاموشی یا آلودگی هوا یا هر دو باشیم.

مسعود زردویان، مدیر هماهنگی و نظارت بر فراوری شرکت ملی گاز ایران روز گذشته از آمادگی پالایشگاه های گازی کشور برای ورود به فصل سرما خبر داده بود. بر اساس سند تراز فراوری و مصرف گاز طبیعی در کشور تا افق 1420 تراز گازی کشور در امسال منفی است و مصرف بیش از فراوری پیش بینی شده است.

در یکی از بخش های این سند آمده که حتی اگر سیاست های بهینه سازی مصرف گاز در کشوراعمال گردد و نرخ رشد مالی هم افزایش یابد و به بازه 5 تا 6 درصد برسد، مصرف 834.1 میلیون مترمکعب و فراوری و عرضه هم 812.5 میلیون مترمکعب خواهد بود. یعنی 21.5 میلیون مترمکعب در روز فاصله میان مصرف و فراوری گاز به نفع مصرف گاز است. فاصله میان فراوری و مصرف گاز در حالی است که از یکی از عظیم ترین میدان های گازی دنیا، پارس جنوبی برداشت می گردد.

طی هشت سال منتهی به سال 99، فراوری گاز از این میدان از 282 میلیون متر مکعب در روز به بالای 700 میلیون متر مکعب رسیده است؛ با این وجود و با استناد به سند تراز فراوری و مصرف گاز طبیعی در کشور، بیشتر بودن مصرف از فراوری گاز تا سال 1404 ادامه دارد و در آن سال به منفی 15.2 میلیون مترمکعب خواهد رسید. اگرچه که در سال 1410 این رقم مثبت و 158.9 میلیون مترمکعب خواهد شد. اگرچه که این رقم هم با فرض افزایش رشد مالی و سرمایه گذاری محقق خواهد شد.

در بخشی از این سند و بر اساس برآورد شورای عالی انرژی آمده برای افزایش فراوری گاز از میادین نو به 50 میلیارد دلار سرمایه احتیاج است. از این سند می توان نتیجه گرفت که قطعی های برق در فصول سرد و با نرسیدن گاز به نیروگاه ها شدت بیشتری هم می گیرد. در بخش دیگری از این سند به آنالیز تراز گاز در فصول سرد هم پرداخته شده که با استناد به آن در 4 ماه سرد امسال مصرف گاز به 912.2 میلیون مترمکعب می رسد.

رقمی بسیار بالاتر از آنچه پیشتر در این سند برای مصرف گاز پیش بینی شده بود. در آن صورت تراز گاز برای این ماه ها هم حدود منفی 30 میلیون مترمکعب خواهد بود که در سال 1404 به منفی 54 میلیون مترمکعب در هر روز خواهد رسید.

این اعداد نشان می دهد که با وجود افزایش بهره برداری ایران از میدان گازی پارس جنوبی، مصرف همچنان بالا بوده تا جایی که فاصله میان فراوری و مصرف در فصول سرد به اوج خود می رسد. بنابراین سوزاندن مازوت در نیروگاه ها یا قطعی های پراکنده در زمستان هم همچنان مهمان کشور خواهد بود.

ظرفیت ها و راندمان پایین

یکی از دلایل قطعی های پراکنده مصرف بالا در هر بخشی (خانگی، تجاری، صنعتی، کشاورزی و...) است، اما علت دیگر پایین بودن راندمان نیروگاه ها و بی توجهی به انرژی های تنو پذیر برای فراوری برق است. بر اساس برنامه ششم توسعه در خاتمه امسال می بایست توان فراوری برق کشور به 100 هزار مگاوات برسد و در طول این برنامه هم سالی 5 درصد به توان فراوریی اضافه گردد تا اگر مصرف هم با همان سرعت افزایش یابد، نیروگاه ها از مدار خارج نشوند.

اما در سال های 98 و 99 تنها 3 هزار مگاوات به ظرفیت فراوریی کشور اضافه شد که جوابگوی احتیاج کشور نبود و در حال حاضر هم فاصله معناداری میان توان اسمی بالقوه 85 هزار مگاواتی و توان 65 هزار مگاواتی بالفعل فراوری برق در کشور وجود دارد. با وجود اینکه ظرفیت های اسمی برای فراوری برق از انرژی های تنو پذیر و هسته ای در کشور زیاد است، اما آمار ها نشان می دهد که سهم این نوع انرژی از کل فراوری برق کشور تنها یک درصد و کمتر از هزار مگاوات است.

اگرچه که بعضی آغاز تحریم ها و خروج کشور های اروپایی از ایران را مهم ترین علت مقهور ماندن سهم انرژی های تنو پذیر از فراوری کل برق کشور می دانند، اما با اینکه تحریم ها از سال 97 بازگشت ولی پیش از آن هم برنامه ای مدون برای بهره گیری از انرژی های تنوپذیر و پاک برای فراوری برق وجود نداشت.