کتابی که ماهیت فمنیست نمایشی را به چالش می کشد، مانیفست ضد فمنیست
به گزارش جعبه مهر، فرزام کریمی مترجم کتاب چرا من فمنیست نیستم؟ در گفت وگو با خبرنگاران درباره این کتاب توضیحاتی ارائه کرد و گفت: این کتاب نوشته جسا کریسپین است که تحت عنوان مانیفست فمنیست حقیقی در آمریکا روانه بازار نشر شد، بی شک از جسا کریسپین و چیماماندا آدیچیه به عنوان دو چهره فمنیسم معاصر در آینده یاد خواهند کرد با این تفاوت که رویکرد کریسپین در قیاس با آدیچیه انتقادی تر است و چیماماندا آدیچیه به شدت محافظه کارتر است، علاوه بر این رویکرد آدیچیه ادبی و رویکرد کریسپین نظری انتقادی است و بنا به همین امر با وجود آنکه پیشنهاداتی برای ترجمه آدیچیه دریافت نموده بودم اما با توجه به مطالعاتی که در حوزه فلسفه فمنیستی انجام دادم در نهایت تصمیم گرفتم که پیشنهادات مربوط به آدیچیه را رد کنم و دست به ترجمه جسا کریسپین بزنم چرا که معیار ناشر ایرانی برای جذب مخاطب بحث فروش است و از همین روست که به سمت ترجمه امثال آدیچیه محافظه کار حرکت می نماید و مبنای حرکت را براساس جوایز ادبی توجیه می نماید در حالیکه آنچه که مدنظرست محتوا و نوع رویکردست.
این مترجم همچنین درباره انتخاب عنوان مانیفست ضد فمنیست برای این کتاب افزود: رویکرد جسا کریسپین به هیچ وجه رویکرد ضدمرد نبوده و نیست چرا که براساس نگرش حقیقی در فلسفه، تفکری که به دنبال ضدیت با اندیشه دیگری باشد به صورت مداوم اندیشه گان ضد خویش را بازفراوری خواهد نمود و بنابراین دسته بندی زنان و مردان به دو دسته ضد مرد و ضد زن(مطابق آنچه که امروزدر فضای جامعه شاهد هستیم) بی فایده ترین روش ممکن است، در دام ضد بودن هیچ یاریی به بهبود شرایط و اوضاع نخواهد نمود و بیشتر برگرفته از نوعی حماقت است، کریسپین در این کتاب با مطرح کردن گزاره های امروزی که در دنیا معاصر با آن روبه رو هستیم آنها را به چالش می کشد و به باد انتقاد می گیرد، آنچه که جسا کریسپین به دنبال آنست رویارویی با فمنیسمی است که هدف آن احیای حقوق زنان و مسئله برابری زنان و مردان نیست بلکه به دنبال کاسبی و برند سازی به نام فمنیست است. این دسته از فمنیست ها را فمنیست نمایشی می نامند و نظیر آن را در سال های اخیر حتی در ایران هم شاهد بودیم.
او ادامه داد: او در این کتاب از مثال هایی نظیر آندره آ دورکین و استاینم و... در فمنیسم آمریکایی بهره می گیرد. اگر قرارست تغییری رخ دهد این تغییر می بایست بر مبنای شعور و درونی شده باشد نه بر مبنای شوآف. اگر قرارست تغییری رخ دهد بی شک آن تغییر باید ریشه در فرهنگ و ساختار یک جامعه داشته باشد و بر مبنای گفتمان با قدرت های سیاسی شکل بگیرد، این درحالی است که بعضی از فمنیست های نمایشی برای سرگرمی و پرت کردن حواس اذهان عمومی نسبت به پرداخت به مسائلی نظیر مسائل مالی دست به بیان بعضی ایده ها و طرح ها می زنند.
این مترجم در ادامه گفت: زمانی که شما در چارچوبی خلاصه می شوید که آن چارچوب قانون اساسی این مملکت نامیده می گردد بنابراین اگر خواستار تغییری هستید در گفتمان با قدرت ها و به واسطه تغییر در همان قانون باید ایجاد گردد هر نوع حرکت بیراهه و فکر نامنظم و شلنگ تخته ای که ما ایرانیان در طول سالیان گذشته تجربه اش کردیم ناشی از نبود فرهنگ گفتمان در جامعه و عدم دیالوگ میان قدرت و توده مردم است اما این نبود فرهنگ گفتمان سبب شده تا عده ای تصور نمایند ایران سوئیس است و می توانند تغییراتی خارج از این چهارچوب بخواهند. در حالیکه در وهله اول آنچه که حائز اهمیت است اصل پذیرش است ما باید بپذیریم در کشوری به نام جمهوری اسلامی ایران با قوانین جمهوری اسلامی زیست می کنیم، بنابراین هر نوع خواسته ای ولو برای تغییر باید در چارچوب همین قوانین ضغیف یا قوی رخ دهد حال هر کس می خواهد با عناوینی نظیر آنارشیسم، کمونیسم و...که به نوعی خود این عناوین از فقر تئوری رنج می برند و علاوه بر آن نوعی مواجهه هیجانی در برخورد با شرایط است نه برخورد عقلایی به دنبال تغییر باشد بی شک به بیراهه خواهد رفت چرا که خود بهتر دیده ایم که عاقبت جامعه کمونیستی چه شد. علاوه بر این اینجا ایران است با قوم های گوناگون و فرهنگ های مختلف نه آمریکا، لهستان، سوئیس، هلند و.... اینجا کشوری با فرهنگ غالب نیمه روستایی نیمه شهریست نه یک جامعه صنعتی مدرن با المان های شاخص خویش، قرار است به سمت صنعتی شدن حرکت کنیم؟
او افزود: صد سالست که این حرف ها را می شنویم اما اینجا هنوز کشوریست که اقتصادش وابسته به نفت است و این گفته را از من ناچیز کارشناس ارشد بازرگانی و اقتصاد تا عظیمترین اقتصاددانان کشوری خواهند گفت ما هنوز نتوانسته ایم از ویروس مهلکی به نام نفت رهایی پیدا کنیم و همچنان وقتی اوضاع نفتی لنگ می زند همه چیزمان می لنگد و اوضاعمان رو به قهقرا می رود. حرکت مصدق اگر در زمان خودش حرکتی عظیم محسوب می شده است که ما به آن می بالیدیم و عده ای گذشته گرا هنوز می بالند اما امروزه جز ضرر برایمان هیچ چیزی نداشته است به گونه ای که با کوچکترین تحریم نفتی باید دست و دلمان بلرزد که مبادا اوضاع مالی دچار دگرگونی گردد و البته آقایان هم سالیان سال است از مبحث حرکت به سمت جامعه صنعتی حرف می زنند اما ما نه زیر ساختارهای چنین جامعه ای را داریم نه آنکه میل به تغییر جامعه مان داریم ما ترجیح می دهیم از دارایی هایمان مصرف کنیم تا شرایط مساعد گردد و قطعا این روال می بایست روزی بر هم خورد به شرط آنکه ساختارها و زیر ساختارهای مناسب با آن تعبیه گردد لذا مطرح شدن این چنین مباحثی نظیر فمنیسم و آنارشیسم و... مرتبط با جوامع صنعتی ست نه جوامع نیمه روستایی نیمه شهری نظیر ایران که هنوز فرهنگ مرتبط با آن پدید نیامده است لزوما وارد شدن این چنین مباحثی به جوامع ابتدا باید با ورود فرهنگ به آن جوامع باشد از این روست که چون فرهنگ مرتبط با آن در جامعه ایران وجود ندارد عمدتا در برخورد با آن دچار نوعی دو قطبی نگری می شویم عده ای مرد سالار و عده ای زن سالار می شوند که هر دو سویه غلط است چرا که زمانی که به تعادل بیاندیشیم و متقابلا متعادل عمل کنیم آن موقع می توانیم به عقلایی اندیشیدن و حرکت در محدوده عقل امیدوار باشیم.
کریمی در پاسخ به این سوال که پس علت انتخاب عنوان مانیفست ضد فمنیست برای این کتاب چه بوده است گفت: علت انتخاب این عنوان به هیچ وجه نشانگر ضدیت با فمنیست نیست چرا که همانگونه که پیش تر گفته ام هر اندیشه ضدی می تواند ضد خویش را بازفراوری کند بلکه از نگاه کریسپین اگر فمنیسمی وجود دارد که فارغ از شعار و شوآف به دنبال برابری حقوق زنان و مردان است آن فمنیسم فمنیسمی حقیقی ست و آنچه که ما امروزه در بخشی از جامعه آمریکا و همینطور کشورهای دنیا سومی شاهد آن هستیم فمنیسم نیست بلکه به اسم فمنیسم به دنبال شوآف است و از این رو آن را فمنیست نمایشی می نامند، بنابراین در تقابل با فمنیست نمایشی که هدفش برابری حقوق زنان و مردان نیست و تنها کاسبی ست و در مقابل دروغ و آنچه که پایه عقلایی ندارد از عنوان ضد استفاده نموده ایم که به زعم بنده بسیار هم به لحاظ تبلیغاتی و فروش موثر بوده است.این مترجم در ادامه درباره اوضاع نابسامان این روزهای ترجمه در حوزه علوم اجتماعی گفت: فرهنگ می بایست توسط اهل فرهنگ و ادبیات و فلسفه و مترجمان و کارورزان فرهنگ و هنر وارد گردد و صد البته آن قدر اوضاع آشفته است که هنوز مترجم ما در فکر ترجمه ملغطه کار و سفسطه گویی نظیر اسلاوی ژیژک است که در خود غرب او را جدی نمی گیرند. متاسفانه این نبود تفکر و عقلانیت همواره به جامعه ما آسیب زده و باز هم از آن ضربه خواهیم خورد. پشت این تفکرات خام چه پشتوانه ای وجود دارد؟ احیای کمونیسم و معنویت به چه معناست؟ ترویج فرهنگ تک حزبی آن هم به بهانه آرمان گرایانه ای همچون برابری پرولتاریا و بورژوازی چه معنایی دارد؟ هیچگاه دنیا بشریت این برابری را تجربه ننموده و حداقل شاید تا سده های آینده به آن دست بیابیم کما اینکه این هم امری نسبی ست و کسی چه می داند که شاید هیچگاه هم آن را تجربه نکنیم اما نباید فراموش کرد که تمام سیستم های کمونیستی سیستم های تک حزبی هستند حال مترجم ما به دنبال چیست؟ از قدیم گفته اند هر کتابی که مترجم ترجمه می نماید بیانگر نوع اندیشه اوست و گوشه هایی از تفکرش را به واسطه ترجمه به نمایش می گذارد اما چند دستگی و این نمایش تهوع آور دیده شدن به هر بهانه ای سبب می گردد تا هر نامترجمی که نه سواد آکادمیک دارد نه می داند ترجمه چیست وارد این عرصه گردد و هر آنچه که بی فایده است را ترجمه و روانه بازار کند.
او گفت: نظیر این نامترجمان را در دهه های اخیر تجربه نموده ایم، نامترجمانی که از کل تئوری ترجمه صرفا نام نایدا و نیومارک به گوششان خورده و از آن هم جلوتر نیامده اند و هنوز نمی توانند جملاتی را که می نویسند یکدست نمایند و از خود فرضیه هم فراوری می نمایند که اگر ما به ساختار جملات دست بزنیم در ترجمه دست برده ایم! بعضی ترجمه را کاسبی نموده اند عده ای مترجم مشخصا بی سواد ترجمه را تبدیل به شوآف کده نموده اند و هر جایی فرصتی برای دیده شدن مطرح باشد در صف اول قرار دارند تا بگویند ما چقدر پیروز هستیم! این دسته از آدمها هنوز نفهمیده اند که خودشان نمی توانند بگویند ما پیروز هستیم و این تاریخ است که قضاوت می نماید. تمام این موارد ناشی از بلاهت و عدم مطالعه و سواد کافی است. در دانشگاه تئاتر خوانده اند، دو خط تئوری ترجمه نخوانده اند و بعد به یاری چهار آکادمی گمنام می خواهند نام استاد را یدک بکشند و جالبتر آنکه تئوری ترجمه تدریس می نمایند! بی شک بادکنک های کم باد فرجامی جز خالی شدن ندارند و همواره عرصه هنر و علم این دست از اباطیل را بسیار به خود دیده است.
کتاب چرا من فمنیست نیستم؟ در 112 صفحه و با ترجمه فرزام کریمی توسط نشر علم روانه بازار نشر شده است.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایراندور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه